زمینه‌ها و دلایل به کارگماری و برکناری عماربن‌یاسر از فرمانروایی کوفه

این پژوهش در پی فهم زمینه‌ها و علت‌های موثر در انتخاب امیران کوفه و همچنین برکناری آنها در دوران خلافت عمربن‌خطاب است. برای انجام این پژوهش فرمانروایی یکی از امیران مشهور کوفه، یعنی عماربن‌یاسر، بررسی می‌شود که به دستور خلیفه وقت، عمربن‌خطاب، انتخاب شد و پس از یک سال عزل شد. ازآنجاکه دربارﮤ این موضوع به‌صورت پراکنده و متناقض گزارش‌هایی در منابع اسلامی آمده است و پژوهش‌های معاصر یا بیشتر رویکرد توصیفی داشته‌اند یا به ابعاد مختلف آن کمتر توجه کرده‌اند، ضرورت پژوهش بیشتر دریافت می‌شود. پژوهش کتابخانه‌ای حاضر از نوع مطاﻟﻌﮥ تاریخی و توصیفی و تحلیلی است. نتایج به‌دست‌آمده از این پژوهش حاکی از آن است که وضعیت اجتماعی و فرهنگی حاکم بر کوفه و جاﻣﻌﮥ اسلامی، به‌علاوه ویژگی‌های شخصیتی و سلوک مدیریتی عمار و ضرورت حفظ و ادارﮤ عراق و تقویت دستگاه خلافت باعث انتصاب او بر کوفه شد. چنان‌که پدیدارشدن دگرگونی‌های سیاسی‌اجتماعی پس از رحلت رسول‌الله(ص)، ظهور و بروز عصبیت‌های عربی و پایداری اعراب بر حفظ سنت‌های فرهنگی‌قبیله‌ای، اتفاق‌نظر رهبران و اشراف قبیله‌ای و متحدان حکومت قریشی برای پیشبرد خلافت عربی، در کنار پیوستگی عمار با اهل‌بیت(ع)، مقاومت او در برابر تفرقه‌افکنی و رشدنایافتگی جاﻣﻌﮥ قبیله‌ای، تلاش برای اجرای آموزه‌های وحیانی و سنت رسول‌الله(ص) و درنهایت راهبردهای دستگاه خلافت برای حفظ آرامش ایالات و حراست از تمامیت خلافت عربی برخاسته از سقیفه در برکناری عمار سهم بسزایی داشت. درنتیجه در انتخاب و برکناری عمار سه عامل اوضاع زمانه، نظام سیاسی و طبقات مختلف اجتماعی نقش داشتند.

Aspects and Reasons for the Employment and Dismissal of Ammar ibn Yasser on the Reign of Kufa

This research seeks to understand the aspects and reasons for choosing the rulers of Kufa and dismissing them during the caliphate of Omar ibn Khattab. In so doing, one of the famous Kufa emirs Ammar ibn Yasser which was ordered by the caliphate of the time (Omar ibn Khattab) and was dismissed after one year was considered in this study. Since the reports on this issue have been distributed in a controversial and contradictory way in Islamic sources and recent studies have more descriptive approach or pay less attention to its different dimensions, more research is needed. The current library research is a historical, descriptive, and analytical study. The results of this research indicated that the social and cultural conditions governing Kufa and the Islamic society, in addition to the personality traits and administrative behavior of Ammar, and the necessity of maintaining and managing Iraq and strengthening the caliphate system, led to his appointment to Kufa. And, the following factors contributed to the removal of Ammar: Sociopolitical changes after the death of the Prophet Mohammad (PBUH), Arabic fanaticism and resistance to maintaining culturaltribal traditions, the agreement between tribal leaders and aristocrats, the unity of Quraysh with the Arabic Caliphate, Ammar's relationship with Ahlulbayt (AS), his resistance to the disturbance of the tribal community, and finally the policy of the caliphate for the maintenance of the provinces. Consequently, in selecting and disposing Ammar, three factors contributed:  social conditions, political systems, and different social classes.