زمینه های اجتماعی و جریان شناسی مشروعیت یابی نادر، 1142-1148 ه.ق / 1736- 1730 م

سقوط اصفهان در سال 1135 ﻫ . ق/1722م زمینه ساز پایان عمر سیاسی صفویان شد. در این شرایط، افراد مختلفی تلاش کردند با فراهم نمودن زمینه های اجتماعی لازم، قدرت را به دست گیرند. این عده تلاش می کردند ضمن بهره برداری از مشروعیت صفویه برای خود، مقبولیت صفویان را در جامعه از بین ببرند. در این میان، نادر با تلاش های نظامی و سیاسی خویش، موفقیت بیشتری برای آماده سازی زمینه های اجتماعی مشروعیت یابی خود به دست آورد. تلاش های نادر در این راستا، جریان به هم پیوسته ای بود که مهمترین تغییر اجتماعی نیمه اول قرن دوازدهم هجری؛ یعنی حذف صفویان را در پی داشت. بی گمان بستر اجتماعی این تغییر، فعالیت های نادر در جامعه ای بود که رنج شدیدی را در روزهای پایانی دولت صفویه و در سال های پس از سقوط اصفهان متحمل شده بود.این پژوهش از نوع مطالعات تاریخ اجتماعی و تلاشی در راستای تبیین تلاش های نادر برای تدارک زمینه های اجتماعی و جریان شناسی مشروعیت یابی او برای پادشاهی اوست که به روش توصیفی تحلیلی به این موضوع می پردازد. یافته های پژوهش نشان می دهد هر چند نادر توانست با استفاده از موفقیت های نظامی و تشکیل شورای دشت مغان و بهره بردن از عناصر اجتماعی همراه با خود در جامعه و حاکم کردن جریان های متعدد بر این شورا، قدرت را به دست آورد؛ اما نتوانست حکومتی پایدار تشکیل دهد؛ لذا اقدامات او در حد یک تغییر اجتماعی بود و تحولی در جامعه ایران؛ به ویژه در موضوع مبانی مشروعیت حکومت ها ایجاد نکرد.

The Influence of Social Grounds on the Process of Nadir's Legitimacy_ Seeking

The fall of Isfahan in 1135 A.H/1722 A.D followed with the fall of Safavids. In this situation, different groups endeavored to take power by providing social grounds. These groups tried not only to take advantages of Safavids' legitimacy, but also to weaken the power of the legitimacy of this dynasty. In such condition, Nadir wined to be pioneer in preparing social grounds by employing his military and political activities. Legitimacy_ seeking efforts of Nadir were a continuous process that led to the most significant social change of the first half of twelfth century, i.e. the elimination of Safavids. Undoubtedly, thesocial grounds of this change were the activities of Nadir in society which dramatically suffered after fall of Isfahan. This research is a social history one which aims to explain the attempts of Nadir for providing the social grounds of his sovereignty and considers this issue by employing descriptive analytical method. The results of this study demonstrate that although Nadir could take power by military achievements, establishment of council of Dashte Moqan and control of this council by various trends, he was unable to establish stable government. Thus, his activities are regarded as a social change and could not make a great change in society of Iran notably in principles of government's legitimacy.