تبلیغات در روزنامه‌های عصر مشروطه (مطالعۀ موردی روزنامۀ انجمن تبریز)

روزنامه از پدیده‌های نوینی بود که نخستین بار در ایرانِ روزگار قاجار پدید آمد. جنبش مشروطه، نقطۀ عطفی در تاریخ روزنامه‌نگاری ایرانیان بود، چنان‌که پس از اعلان فرمان مشروطیت (14جمادی‌الثانی 1324ه.ق)، چاپ روزنامه در بسیاری از شهرهای ایران، روند رو‌به‌رشدی را شاهد بود. روزنامه‌های عصر قاجار، از جنبه‌های گوناگونی بررسی می‌شوند؛ یکی از جنبه‌های مزبور، پدیدۀ «تبلیغات» در آنهاست که بیشتر ذیل عنوان «اعلان» ظاهر می‌شد. در پژوهش حاضر تلاش شده است تا «روزنامۀ انجمن تبریز»، که یکی از مهم‌ترین نشریات صدر مشروطه بود، ازنظر تبلیغات‌ ارزیابی ‌و به این پرسش بنیادین پاسخ داده شود که اعلان‌های روزنامۀ انجمن تبریز و یا داده‌هایی که صبغۀ تبلیغاتی دارند، چه آگاهی‌هایی را از حیات اجتماعی و اقتصادی تبریز عصر مشروطه ارائه می‌دهند؟ برای پیشبرد تحقیق حاضر، ترکیبی از روش‌های کمی و کیفی مدنظر نگارنده بوده است، در مرحلۀ گردآوری و توصیف داده‌ها، روش پژوهش کیفی و در ارزیابی آماری داده‌ها، روش پژوهش کمی از نوع آماری‌ استفاده شده است. به این ترتیب‌ رویکرد پژوهش حاضر به مسئلۀ تبلیغات، یک رویکرد توصیفی-تحلیلی خواهد بود. با ارزیابی داده‌های موجود، این نتیجه حاصل می‌شود که تبلیغات روزنامۀ انجمن تبریز سوای شناساندن برخی جنبه‌های مغفول اجتماعی و اقتصادی جامعۀ تبریز آن روزگار، بارقه‌هایی از گرایش‌های ملی‌گرایانۀ نوین و ترغیب به اتخاذ کنش جمعی را در زمینه‌هایی چون پشتیبانی از کالاهای داخلی و تحریم کالاهای خارجی‌ به نمایش می‌گذارند.

advertising in newspapers during the constitutional period: a case study of anjuman-e tabriz newspaper

newspapers emerged as a novel phenomenon in iran during the qajar era following the exposure of iranian intellectuals to european societal developments. over time, newspaper publication gained popularity across various regions in iran. the constitutional movement marked a pivotal moment in iranian journalism with an increase in newspaper publication in several cities following the proclamation of the constitutional decree in 1324 ah. these newspapers underwent significant changes in terms of content. one aspect worth exploring constitutional era newspapers in qajar is the presence of advertisements often referred to as e’lān. these advertisements provided valuable insights into the social and economic conditions of iranian cities, shedding light on the neglected aspects of social and economic history that were not found in narrative sources. this study focused on evaluating advertisements in anjuman-e tabriz newspaper, one of the prominent newspapers of the constitutional era. the study aimed to answer the fundamental question: what social and economic information did the advertisements in anjuman-e tabriz newspaper offered about the life in tabriz during the constitutional era? in other words, what advertising-related data did anjuman-e tabriz newspaper contain and how significant were these data in understanding urban life in tabriz at that time? the research utilized a combination of quantitative and qualitative methods. qualitative research methods were employed in the collection and description of reports, while quantitative statistical methods were utilized for data analysis. thus, this research adopted a descriptive-analytical approach to studying advertisement. by evaluating and summarizing the available data, the study concluded that the advertisements in anjuman-e tabriz newspaper not only shed light on the neglected social and economic aspects of tabriz society during that time, but also reflected the emerging nationalist tendencies and promoted social action, such as supporting domestic goods and imposing embargoes on foreign goods.