مناسبات دولت انگلیس با خوانین حیات داودی با تاکید بر قراردادهای شرکت نفت ایران و انگلیس با آنها (از 1299ش/1920م تا 1320ش/1941م)

در زمان کشف نفت در ایران، یکی از چالش‌ های دولت انگلیس برای بهره‌برداری از این منابع، ضعف دولت مرکزی و ناتوانی در کنترل قدرت‌های محلی بود که در محل فعالیت شرکت سکونت و حکمرانی داشتند؛ بنابراین انگلیس برای چیره‌شدن بر این چالش، وارد مناسبات گسترده‌ای با حکام و خوانین ساکن در مکان‌های فعالیت شرکت، ازجمله با بختیاری‌ها، بنی‌کعب و حیات داودی‌ها شد. بر همین اساس، هدف این پژوهش بررسی فعالیت‌های شرکت نفت ایران و انگلیس در قلمرو حکمرانی خوانین حیات داودی و تبیین سیاست‌های این شرکت در قبال سران این طایفه، از اواخر دورۀ قاجار تا سقوط رضاشاه است. سوال پژوهش این است که برقراری ارتباط بین خوانین حیات داودی و شرکت نفت ایران و انگلیس، به چه نحوی بوده و تغییر حکومت از قاجار به پهلوی، چه پیامدهایی برای آنها داشته است؟ طبق یافته‌های پژوهش، قرارداشتن قلمرو حکمرانی حیات داودی‌ها در محدودۀ عملیاتی شرکت، موجب انعقاد قراردادهایی مابین آنها شد که ازنظر اقتصادی و سیاسی، منافع زیادی برای سران این طایفه به‌همراه داشت؛ اما این مراودات در دورۀ پهلوی کاملاً با برنامه‌های این حکومت در تعارض بود. از طرفی شرکت نفت نیز به تبعیت از سیاست‌های دولت انگلستان، سطح ارتباطات خود را با حیات داودی‌ها کاهش داد و یا آن را به‌طور کامل قطع و مناسباتش را با دولت مرکزی تقویت کرد. درنهایت این تغییرات موجب بروز چالش و درگیری مابین بزرگان این طایفه با حکومت پهلوی و حذف آنها از صحنۀ قدرت شد. روش این پژوهش، توصیفی– تحلیلی و با تکیه بر اسناد است.

the relations between the england government and the lords of hayat davoudi with an emphasis on the iran-uk oil company contracts with them (from 1920 to 1941)

iranian government’s inability to have control over local people and powers in the southern part of the country, where the oil was discovered, was one of the main obstacles and challenges for british authorities who sought to exploit the oil resources. establishing wide and deep relations with the local rulers like bakhtiaris, bani-kaab sheikhs, and hayat davoudi lords was england’s solution to overcome this challenge. focusing on this policy, this study aims to take a closer look at the anglo-iranian oil company’s activities in hayat davoud territory and discuss the company’s policies toward the lords of this tribe from the end of qajar dynasty to the fall of reza shah pahlavi. the quality of relations between the british company and hayat davoud lords and also the consequences of the shift of power from qajar kingdom to pahlavi on these relations have made the basic questions of this study. the findings indicate that expanding the area of the company’s operations toward the deeper southern part of the country and involving the hayat davoud territory resulted in numerous contracts and agreements between the two sides which brought both political and economic profits for the old and local lords of the region. however, these beneficial relations were badly affected by the new kingdom (pahlavi). on the other hand, the company following the new cabinet's foreign policy in england, decided to lower the level of relations with the local powers especially the hayat davoud lords in favor of strengthening the ties with the central government in tehran. the outcome of this sudden shift was a severe clash between hayat davoudi lords and the pahlavi administration which finally removed these old local powers from their historical position.