تبار شناسی مفهوم«صدر اسلام» در تاریخ‌نگاری اسلامی

این پژوهش در نظر دارد به به روش توصیفی و تحلیل تاریخی، به تبارشناسی اصطلاح رایج «صدر الاسلام» و چرایی و چگونگی کاربرد آن در ادبیات تاریخنگاریِ یکصد سال اخیر بپردازد. کاربرد این اصطلاح و اصطلاح‌های مشابهی چون «الصدر الاول»، «الصدر الاول للاسلام» یا «الصدر الاول فی الاسلام» پیشینة درازی در کتابهای تاریخ، تراجم، رجال و حتّی دانش فقه و کلام دارد. منظور از این اصطلاحات، غالباً بازة زمانی دوران بعثت تا عصر تابعین(=دوران پیامبر تا عصر امویان) یا عصر بعثت تا دوره اَتباع تابعین(=دوران بعثت تا عصر اول خلافت عباسی) است. بررسی ها نشان می دهد که در گذشته، از این اصطلاح جز یک یا دو مورد، در «عنوان» هیچ کتاب و رساله ای استفاده نشده و رواج آن در نامگذاری کتابها، رساله ها و مقالاتِ انگلیسی، فارسی و عربی، به بیش از یک قرنِ و نیم اخیر نمی رسد. این اصطلاح به رغم فراوانی‌اش در آثار جدید، دارای ابهام و گاه تعارض است و در هیچ اثرِ پژوهشی، توضیحی در بارة معنیِ آن داده نشده است. به نظر می رسد، مطالعه و بررسی کاربردهایِ مشهور این اصطلاح در متون قدیم، کمک شایانی به رفعِ ابهام و تقارض خواهد کرد و دستاورد مهم این تحقیق، ارائة شناسنامه ای نسبتا روشن از یک اصطلاح و پیشگیری از خطاهای رایج در عنوان‌گذاری کتابها، پایان نامه، مقالات و رساله های علمی خواهد بود.

The genealogy of the concept of the early days of Islam in Islamic historiography

Ismail I (907930 AH), in addition to a centralized government, by formalizing the Shiism, made radical changes in the iranian Government and Society. and specially in the field of foreign affairs, he as both Uzunhassan successor and venetian ally persevered the serious transformation that had been developed since the time of the Aq Quyunlu. Therefore, the process of this power struggle was surveilled accurately and closely by the venetian ambassadors and agents.Venetian agents settled in the Ottoman Empire, states and other places, reported any recieved news from Ismail to the government of Venice. The reported documents include official reports from venetian agents to the Senate and reports from travelers, businespeople and ambassadors which have not so far been seen by Iranian scholars. The aim of the present study is investigating the ways that Ismail got into power from the viewpoint of Venetian and their reactions to his activites especially in relation to the Ottoman based on Italian sources which has not so far been investigated in the Safavid studies. The narrative of these resources from the events of Safavid Empire formation, has presented a new perspective of that time of history. Although the venetian narrative version is mixed with their ideal imaginations, it presents a new attitude toward the Ismails nature of faith, his way of making relationship with Ottoman and his attitude towards Venetian.