ظهور و سقوط طغرل کافرنعمت

سلطان عبدالرشیدبن‌محمود یکی از سلاطین غزنوی است که در سال 441ق/1050م در غزنه بر اریکه قدرت تکیه زد؛ اما از آنجا که برای ادارﮤ قلمرو امپراتوری غزنوی قدرت لازم را نداشت، در مدت زمان اندکی با بحران و مشکلات عدیده‌ای مواجه شد و پس از دو سال، با شورش طغرل کافرنعمت، دوران حکومت او به پایان رسید. نگارنده در این جستار می‌کوشد تا حد امکان از زوایای تاریکِ قتلِ عبدالرشید‌بن‌محمود به ‌دست غلام‌سپهسالارش، به نام طغرل، پرده برگیرد. در منابع و پژوهش‌های دوران غزنوی از طغرل با نام‌هایی همچون کافرنعمت، مخذول و غاصب یاد شده است؛ اما ماهیت اصلی این غلام‌سپهسالار همچنان پوشیده مانده و در هاله‌ای از ابهام فرو رفته است؛ همچنین علت‌های شورش او علیه ولی‌نعمتش نیز روشن نشده است. پژوهش حاضر با روش توصیفی‌تحلیلی و با استناد به منابع کتابخانه‌ای در پی یافتن پاسخ‌هایی مناسب برای این پرسش‌هاست که طغرل غلام کدام سلطان غزنوی بوده است؛ همچنین حکومت طغرل چند سال طول کشیده است. یافته‌های پژوهش حاکی از این نکته است که برخلاف تصور برخی از منابع، طغرل غلام سلطان محمود بوده و بعدها در دوران جانشینان سلطان مسعود هم در دربار غزنویان حضور داشته است. افزون بر این، براساس داده‌های تاریخی، دوران حکومت او بیش از آن مدتی است که منابع ذکر کرده‌اند.

The Rise and Fall of Tughrul, the Denier of God’s Blessings

Abdol Rashid ibn Mahmoud, in 441 AH, succeeded in relying on the throne as one of the Ghaznavid sultans. But, due to the lack of power and ability to govern the territory of the Emperor Ghaznavi, he soon faced a major crisis, and his rule ended after two years with the rebellion of Tughrul Usurper. The present study tries to call for the dark angles the assassination of Abdolrashid Mahmoud by his commanderinchief (=Sepahsalar) servant, namely, Tughrul, who is variously nicknamed in the sources and studies of Ghaznavid era as the Denier of God’s blessings, The Forsaken, and the Usurper. The real character of this servant remains obscured. Moreover, the reasons for his uprising against his master have not been clarified. The present study is descriptiveanalytical and, relying on library resources, tries to find appropriate answers for the research questions regarding the real Ghaznavid master of Tughrul, and his ruling years. The findings of the research show that Tughrul, contrary to the imagination of some sources, was the servant of Sultan Mahmoud, and later he was present at the time of Sultan Masoud’s successors in the Ghaznavid court, and his ruling, based on historical data is more than what is usually mentioned sources.