تحلیل چالش تفکیک قوا در دور‌ﮤ پهلوی دوم؛ نمونه‌پژوهی: تفسیر اصل 82 متمم قانون اساسی

تفسیر اصل 82 متمّم قانون اساسی از مصوبات چالش‌برانگیز دورﮤ رضاشاه بود که با زیر پا گذاشتن اصل تفکیک قوا،‌ اختیار تغییر قضات را به دولت تفویض کرد. پس از استعفای رضاشاه، مصوﺑﮥ مذکور دستخوش چالش‌های حقوقی و سیاسی گوناگونی شد. هدف این پژوهش تحلیل فرازونشیب‌هایی است که تفسیر مذکور طی کرد؛ بنابراین پژوهش درصدد است با رویکرد توصیفی‌تحلیلی و به روش اسنادی و کتابخانه‌ای، به این پرسش اصلی پاسخ دهد که چه عواملی بروز چالش در اجرای تفسیر اصل 82 متمّم قانون اساسی را موجب شد. چنین فرض می‌شود که ساختار قدرت سیاسی پس از جنگ جهانی دوم و تمایل به تمرکز قدرت در نهاد پادشاهی، در تعیین سرنوشت تفسیر این اصل از قانون اساسی عامل موثری بود. نتایج پژوهش نشان می‌دهد پیش از لغو تفسیر اصل مزبور، اجرای تمهیدات و اصلاحات پیچیده‌ و دشواری ضرورت داشت و بدون انجام آنها، الغای تفسیر مذکور نتایج منفی به دنبال می‌آورد. از طرف دیگر، در فضای بی‌ثبات اوایل دور‌ﮤ پهلوی دوم در عمل، انجام اصلاحات ضروری امکان‌پذیر نبود؛ بنابراین لغو آن سال‎ها به تاخیر افتاد. در سال 1331ش/1952م این تفسیر به طور کامل لغو شد؛ ولی در سال‌های 1333و1335ش/1955و1956م، بنابر علت‌های سیاسی، دو قانون دیگر وضع شد که قانون نخست این تفسیر را تعدیل می‌کرد و قانون دوم آن‌ را به طور غیرمستقیم احیا می‌کرد.

Analyzing the Challenge of Separation of Powers during Pahlavi II EraCase Study: Interpretation of 82nd Amendment to the Iranian Constitution

The interpretation of principle 82 of the constitutional amendment was one of the challenging resolutions of the Reza Shah era, which, by violating the principle of separation of powers, gave the government the power to change judges. After the resignation of Reza Shah, the bill was subject to various legal and political challenges. This research, with the aim of analyzing the ups and downs that the aforementioned interpretation via using a descriptiveanalytical approach and documentary and library method has tried to answer the main question that: what factors contributed to the implementation of the interpretation of principle 82 of the constitutional amendment? It is assumed that the political power structure after the World War II and the desire to concentrate power in the government have been effective factors in the interpretation of this principle of the constitution. The results of the research show that before the abolition of the interpretation of the above principle, it was necessary to implement complicated and difficult adjustments, and without them, the abrogation of the above interpretation would lead to negative results. On the other hand, it was not possible to undertake the necessary reforms in the unstable atmosphere of the early period of Pahlavi II, so the abolition of the interpretation was delayed for several years. In 1952, this interpretation was completely abolished, but in the years 1955 and 1956, for political reasons, two other laws were introduced. The first law moderated this interpretation and the second indirectly revived it.