پیمان صلح ایلام و آشور در 674 پیش از میلاد؛ زمینه های شکل گیری و سرانجام آن

پیمان صلح سال 674 پیش از میلاد میان ایلام و آشور، در تاریخ روابط این دو دولت، پیمانی منحصربه‌فرد محسوب می‌شود؛ زیرا تنها پیمان دوستاﻧﮥ میان دو دولت است که با اطمینان از آن سخن می‌گویند. متن و مفاد این پیمان به جا نمانده است؛ اما اشاره‌های آمده در نامه‌ها، پیشگویی‌ها و سالنامه‌های آشوری، وجود آن را اثبات می‌کند. پیش از این، عوامل زمینه‌ساز این معاهده و نقض آن، موضوع پژوهش‌ها نبوده است و از طرفی، این معاهده چرخشی آشکار در سیاست‌های دو طرف را نشان می‌دهد؛ بنابراین در این پژوهش تلاش شده است این مسائل بررسی شود. از آنجایی که برای بررسی این معاهده اسناد ایلامی در اختیار نبود، تکیۀ اصلی بر نوشته‌های میانرودانی است. بر اساس این اسناد، در سده هفتم پیش از میلاد با ورود سکاها و کیمریان و قدرت‌گرفتن اقوام ایرانی که پیش از این وارد فلات شده بودند، فلات ایران شاهد تغییرات چشمگیری بود. اقوام ایرانی در ائتلاف‌هایی که با سکاها و کیمریان تازه‌وارد شکل دادند، مرزهای شمالی ایلام و مرزهای شرقی آشور را پی‌درپی تهدید می‌کردند. از طرفی، ایلام در مرزهای شرقی خود نیز با پارسیان روبه‌رو بود که براساس اسناد آشوری، مشکلاتی برای این دولت ایجاد کرده بودند؛ بنابراین ایلام و آشور که در این موقعیت در معرض تهدید دشمنی مشترک بودند با انعقاد این پیمان به متحد هم در مقابل آن بدل شدند؛ اما این پیمان در سال 664 پیش از میلاد با ﺣﻤﻠﮥ ایلام به بابل نقض شد. علت‌های این نقض را باید در پایبندنبودن کامل دو طرف به معاهده، چنددستگی و آشفتگی در طبقۀ حاکمه ایلام، اشتراک منافع اقتصادی با مناطق جنوبی میانرودان و رضایت‌نداشتن از ﺳﻠﻄﮥ آشور بر این مناطق دانست که این منافع را با تهدید مواجه کرده بود.

The Peace Treaty between Elam and Assur: a Prelude to its Formation and End

The peace treaty of 674 BC between Elam and Assyria is a unique treaty in the history of relations between these two states since this treaty is the only friendly treaty that one can speak of it with certainty. The context of this treaty has not left but there are references to it in Assyrian letters, prophecies and royal inscriptions that can affirm its existence. The reasons for its conclusion and violation have not been examined before and since this treaty shows a clear turning point in the policies of two sides, we will survey these reasons in this research. In studying this treaty we have no Elamite evidence, so our emphasis is on the Mesopotamian sources. According to these sources in the seventh century BC Iranian plateau by the arrival of Scythians and Cimmerians and rise to power of Iranian peoples who entered the plateau before this time experienced dramatic changes. The coalitions between peoples who were residing in the plateau, especially Iranian peoples and these newcomers against Assyrian expansionist policies in addition to threatening eastern borders of the Assyrian territory, were put in danger northern borders of Elam. Furthermore, Elam had troubles with Persians in its eastern regions. So Elam and Assyria, who were exposed to a common enemy, by concluding this treaty became allies. Nevertheless, this treaty was violated in 664 BC by Elam’s attack on the Assyrian territory. Causes such as lack of complete adherence to the treaty from both parties, factionalism among the ruling class in Elam, shared economic interests between Elam and southern Mesopotamia, and resentment against the Assyrian control over these regions that put their economic interests in jeopardy, will be examined as what prepared the setting for violating the peace treaty.