تحلیلی بر ساختار زندان پیشامدرن و مدرن (نمونۀ پژوهشی: انبار تهران و زندان قصر)

زندان در زمرﮤ نهادهایی است که از روزگاران گذشته و به اشکال مختلف وجود داشته است. در دوران پیشامدرن، این احتمال وجود داشت که هر مکانی کاربری زندان داشته باشد و به این علت است که از چاه‌ها، قلعه‌ها، خانه‌ها، باغ‌ها و... در حکم زندان استفاده می‌شد؛ ولی در دورﮤ جدید تاریخ ایران، با حذف کاربری‌های مختلف، فقط از ساختمان‌هایی مشخص با ساختار معین در حکم زندان استفاده می‌شد. ﻣﺴﺌﻠﮥ پژوهش پیش رو این است که با تکیه‌بر انبار تهران و زندان قصر، ساختار زندان‌های پیشامدرن و مدرن را بررسی کند. اینکه انبار تهران در جایگاه زندانی پیشامدرن و زندان قصر به‌مثاﺑﮥ زندانی مدرن چه ساختار و فضای کالبدی داشتند و اینکه از منظر ساختاری، به‌احتمال چه وجوه تشابه و تفاوتی را بین انبار و قصر ممکن است در نظر گرفت. بر این بنیاد، پرسش اصلی جستار کنونی این است: آیا می‌توان زندانی همچون قصر را تداوم و استمرار انبار تلقی کرد؟ نتایج این جستار نشان‌دهندﮤ آن است که فضای کالبدی در این دو نوع زندان، موید گسستی آشکار از ساختار انبار قاجاری به زندان قصر پهلوی است که در آن از سادگی به پیچیدگی، از تاریکی به نور و از نبود حقوق به حقوق زندانی می‌رسیم.