تحلیل نقش سبک فرزند پروری اسلامی در مصونیتِ نوجوانان از آسیب های شبکه‌های اجتماعی و گوشی‌های هوشمند

مقدمه و اهداف: یکی از عناصر مهم در تحقق بخشی به تحول بهنجار در نوجوانان، سبک فرزندپروری والدین است. پژوهش‌های انجام‌شده نشان می‌دهد که مهمترین عناصر در تحول رفتارهای برونی سازی‌شده فرزندان متاثر از سبک فرزند پروری و والدگری والدین است. توصیه دانش روان‌شناسی این است که اگر چنانچه والدین تلاش عالمانه ای در گستره فرزندپروری مبذول دارند و روش‌های تربیتی و ارتباطی مناسب و همتراز با سیر تحوّلی(زیستی، شناختی، عاطفی و اجتماعی) نوجوانان را اتخاذ کنند، نرخ تحقق کُنشوری ‌های شناختی و رفتاری بهنجار در آنان افزایش خواهد یافت. یکی از آسیب‌های مهم که در عصر کنونی، نوجوانان را تهدید می‌کند، استفاده بی‌ضابطه و گسترده از فضای مجازی و فناوری دیجیتال است. به‌دلیل فواید فراوانی که توسعه اینترنت در دنیا دارد، کاربران این فناوری جدید، هرروز رو به افزایش است.نوجوانان، یکی از مهمترین قربانیان فضای مجازی بی‌ضابطه هستند. سبک والدگری والدین و سبک فرزندپروری آنان از عناصری است که در تحول بهنجار نوجوان و در مصونیت‌بخشی آنان، تاثیر سازنده دارد.در آموزه‌های اسلامی مصونیت بخشی از ابتلا به ناهنجاری‌های روانی، اخلاقی، شخصیتی و اجتماعی فرزندان و نسل‌های بعدی آنان را، با عملکرد آموزشی و سبک پرورشی والدین، مرتبط شده است و از تتبع در آموزه‌های دینی می‌توان ادعا نمود که سبک فرزندپروری اسلامی می‌تواند باعث افزایش مصونیت نوجوانان از آسیب‌ها باشد. هدف پژوهش پیش رو تحلیل نقش سبک فرزندپروری اسلامی در مصونیت نوجوانان از آسیب‌های مرتبط با فضای مجازی و فناوری دیجیتال است.روش پژوهش: بر اساس تقسیم‌بندی تحقیقات علمی بر اساس هدف، پژوهش حاضر در ردیف تحقیقات نظری و کاربردی قرار می‌گیرد. همچنین از روش توصیفی - تحلیلی نیز بهره گرفته می‌شود. یعنی پس از جمع‌آوری و دسته‌بندی مباحث و توصیف آنها، به تحلیل و جمع‌بندی و نتیجه‌گیری از هر کدام پرداخته می‌شود. در تحقیقات توصیفی محقق به‌دنبال چگونه بودن موضوع است و می‌خواهد بداند پدیده متغیّر یا مطلب چگونه است. به عبارت دیگر، این تحقیق وضع موجود را بررسی می‌کند و به توصیف منظم و نظام‌دار وضعیت فعلی می‌پردازد. تحقیقات نظری نیز تحقیقاتی هستند که اطلاعات و مواد اولیه تحقیق در روش کتابخانه‌ای گردآوری می‌شود و سپس با روش‌های مختلف استدلال، مورد تجزیه‌و‌تحلیل کیفی قرار گرفته و نتیجه‌گیری می‌شود. در پژوهش پیش رو تلاش شده به تحلیل نقش بهره‌گیری از سبک فرزندپروری اسلامی در مصونیت‌بخشی نوجوانان از اعتیاد به گوشی‌های هوشمند و شبکه‌های اجتماعی، پرداخته شود. در تحقیق پیش رو همچنین تلاش شده از آموزه‌های اسلامی و روان‌شناختی و تربیتی و پژوهش‌های تجربی، بهره کافی برده شود. در تحقیق پیش رو به تحلیل محتوایی آموزه‌های دینی پرداخته شده و همچنین از روش توصیفی و تحلیلی بهره گرفته شده است.جمع‌بندی: از تتبع و تامل در آموزه‌های اسلامی، دانش روان‌شناسی و تحقیقات میدانی مرتبط می‌توان نتیجه گرفت که:اعتیاد به اینترنت و گوشی‌های هوشمند در بین نوجوانان، از فراوانی زیادی برخوردار است؛اعتیاد به شبکه‌های مجازی و گوشی‌های هوشمند، آسیب‌های مختلف اجتماعی و اخلاقی وخانوادگی در پی دارد؛شیوه فرزندپروری مناسبِ والدین در شایستگی‌ها و مهارت‌های اجتماعی فرزندان تاثیر محسوسی دارد و باعث مصونیت‌بخشی نوجوان می‌شود؛سبک فرزندپروری اسلامی به‌دلیل ابتاء بر آموزه‌های وحیانی از اتقان و جامعیت بیشتری برخوردار است و متناسب با نیازهای روان‌شناختی و اجتماعی و فطری نوجوانان است؛در سبک فرزندپروری اسلامی به تامین همه نیازهای عاطفی و روان‌شناختی نوجوان توجه شده و ابتنای روابط والد - فرزندی بر حفظ کرامت و استقلال نوجوانان است؛در سبک فرزندپروری اسلامی به تفاوت‌های فردی و جنسیتی و نیازهای آنان در دوره‌ای که زیست می‌کنند، شده است؛به دلیل تامین نیازهای عاطفی و روان‌شناختی نوجوان در سبک فرزندپروری اسلامی، انگیزه و رغبت به فضای دیجیتال خطرناک و غیراخلاقی، کاهش خواهد داشت؛شکل‌گیری دلبستگی ایمن در فرزندان از عوامل مصونیت‌بخش به نوجوانان از اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی و گوشی‌های هوشمند است؛عدم تامین نیازهای روان‌شناختی فرزندان در محیط خانواده و در روابط والد - فرزندی، زمینه‌ساز گرایش و نیاز نوجوان به گوشی هوشمند و شبکه های اجتماعی است؛تعامل صمیمانه و مهرورزانه و مبتنی بر رعایت کرامت انسانی، باعث افزایش مصونیت در نوجوانان است.

analyzing the role of islamic parenting style in protecting adolescents from the harms of social media and smartphones

introduction and objectives: a critical factor in fostering normative development in adolescents is the parenting style adopted by their parents. research on this subject-matter demonstrates that externalized behaviors in children are significantly influenced by the parenting and caregiving styles of their parents. psychology suggests that parents who adopt informed and developmentally appropriate educational and relational strategies tailored to adolescents’ biological, cognitive, emotional, and social development are more likely to nurture cognitive and behavioral functionality in their children. in contemporary times, a major threat to adolescents is the unregulated and excessive use of digital technologies and cyberspaces. while the internet’s global expansion offers numerous benefits, it also presents challenges, with adolescents being one of the most vulnerable groups to unregulated exposure. parenting styles are pivotal in fostering normative adolescent development and safeguarding them from potential harm.islamic teachings link protection from psychological, moral, personal, and social disorders in children and future generations to parents’ educational and nurturing styles. based on religious teachings, it can be argued that adopting islamic parenting styles enhances adolescents’ resilience against the harms associated with digital technologies and social media. this study aims to analyze the role of islamic parenting styles in protecting adolescents from these harms.research method: this study is categorized as theoretical and applied research. a descriptive-analytical method is employed, involving the collection, categorization, and description of relevant topics followed by their analysis and synthesis. descriptive research focuses on understanding the current state of a phenomenon and systematically describing its features. theoretical investigations primarily involve library-based data collection, followed by qualitative analysis and reasoning. the study endeavors to examine the role of islamic parenting styles in safeguarding adolescents from smartphone and social media addiction. it integrates insights from islamic teachings, psychological and educational theories, and empirical research. content analysis of religious teachings is also employed alongside descriptive and analytical methods.summing-up: a review of islamic teachings, psychological research, and field studies reveals:the prevalence of internet and smartphone addiction among adolescents is high.social media and smartphone addiction lead to various social, ethical, and familial harms.appropriate parenting styles significantly influence children’s social competencies and resilience.islamic parenting styles, rooted in divine teachings, provide comprehensive and precise guidance, aligning with adolescents’ psychological, social, and intrinsic needs.islamic parenting styles address adolescents’ emotional and psychological needs while fostering dignity and independence in parent-child relationships.