تبیین سکوت دانش‌آموز از منظر رویکرد اسلامی عمل و دلالت‌های آن در تعامل تربیتی

هدف: باوجوداینکه سکوت در تربیت اسلامی از منزلت ویژه‌ای برخوردار است، در نظام‌های تربیتی توجهی درخور به نقش تربیتی آن نمی‌شود. هدف این نوشتار معرفی سکوت به‌عنوان عملی انسانی و توجه به نقش آن در تعامل تربیتی است.روش: برای دستیابی به این هدف نخست از روش تحلیل مفهومی برای تعیین چارچوب مفهومی عمل سکوت و در گام بعدی از روش استنتاجی برای دستیابی به دلالت‌های تربیتی در تعامل معلم و شاگرد استفاده شده است.یافته‌ها: تبیین ماهیت عمل سکوت، بر اساس دیدگاه عاملیت انسان است. این دیدگاه برخاسته از نگاه انسان‌شناختی رویکرد اسلامی عمل است. براین‌اساس سکوت می‌تواند با دارابودن مبانی شناختی، گرایشی و ارادی در مقام عمل آدمی به شمار آمده و باتوجه ‌به مبانی خویش، دارای انواع مختلفی باشد از جمله: سکوت معطوف به ندانستن، ناشی از تحمیل، محافظ، به نشانه احترام، به نشانه اعتراض و سکوت ناظر به تفکر. همچنین باتوجه‌به مفهوم عمل سکوت می‌توان دلالت‌هایی تربیتی را برشمرد که عبارت‌اند از: لزوم به‌رسمیت‌شناسی عمل سکوت دانش‌آموز و لزوم مواجهه متناسب معلم با نوع سکوت دانش‌آموز با رعایت اصول تربیتی متناظر چون جهت‌دهی به سکوت معطوف به ندانستن، بسترسازی برای سکوت تفکر، امن‌سازی محیط برای سکوت محافظ، شکستن سکوت اعتراض و دعوت به گفتگو، اجتناب از سکوت تحمیلی، تقویت سکوت ناظر بر احترام.

explaining student silence from the perspective of the islamic approach to action and its implications in educational interaction

introductionalthough classroom interaction includes dialogue and silence between teachers and students, the role of dialogue is often emphasized, while the role of silence is either overlooked or considered negative and indicative of non-participation. however, this silence can have different meanings, and non-participation is just one of them. this study introduces another meaning of silence, viewing it as a human action that can play a role in educational interaction. attention to the meaning and concept of student silence has also been considered by some researchers, some of whom have tried to reveal the meanings of silence and assist teachers in communicating with their students. examining the presented meanings shows that some of these silences can also be considered the students̕ actions; however, this point has been overlooked. this study aims to explain the nature of the action of silence based on the perspective of human agency. this perspective arises from the anthropological view of the islamic approach to action, which posits that human behaviors, possessing cognitive, affective, and volitional foundations, can be considered human actions and hold the agent responsible. this study aims to answer two questions:  1. how can student silence be considered their action? 2. what educational implications does their action of silence entail? methodthe methodological approaches in this study are conceptual analysis and inferential methods; therefore, to answer the research questions, we first used the conceptual analysis method to achieve the conceptual framework of the action of silence and then, according to it, we presented the corresponding educational implications using the inferential method. this method is the same as brody’s derivative method, which responds to educational questions with a philosophical perspective. this practical response is extracted from and inferred philosophical foundations (bagheri, 2009, p. 101). in other words, in this section, the philosophical basis of agency is the perspective that responds to the educational issue related to the interaction of teachers with silent students.