برنامه درسی معنوی از منظر دوآین هیوبنر: از چرخش موضوعی تا تکثرگرایی

مقدمه و اهداف: دوآین هیوبنر صاحب­نظر معاصر و برجسته رشته مطالعات برنامه ­درسی به طور عام و برنامه ­درسی معنوی به طور خاص است که به لرزه انداختن بر مبانی رشته برنامه درسی شناخته می‌شود. شخصیتی که صاحب­نظرانی مانند پاینار او را اسوه قلمداد کرده و از درک وی بدون رشد و توسعه حوزه مطالعاتی برنامه درسی ناامیدند. پژوهش حاضر با هدف آشنایی با هیوبنر و آرای وی در خصوص برنامه درسی معنوی است؛ به­عبارتی این پژوهش در پی پاسخ به این سوال­ها است که ماهیت معنویت هیوبنر چگونه است؟ تربیت معنوی از نگاه وی چه ویژگی­هایی دارد؟ و مولفه­های برنامه درسی معنوی در نظریه هیوبنر دارای چه خصوصیاتی هستند؟روش: این پژوهش از حیث روش، تحلیلی − استنتاجی از نوع تحلیل منطقی فرارونده است. در این نوع تحلیل که مناسب فعالیت­هایی از نوع استعلایی است با ویژگی­هایی چون کلیت و ضرورت ملازم است؛ چرا که از شرط­های لازم تحقق یافتن چیزی سخن به میان می­آورد. این روش دارای دو مرحله توصیف و تعیین شرط لازم است. در مرحله نخست پدیده­ای توصیف می­شود و در مرحله دوم با این سوال روبه­رو که شرط یا شروط لازم برای وجود چنین توصیفی چه می­باشد و به‌عبارتی نقطه آغاز چه بوده است؟ به­عبارت­دیگر، در روند این پژوهش، در مرحله ابتدا ویژگی­های برنامه درسی معنوی در نگاه هیوبنر توصیف، و در مرحله بعد، شرط لازم برای این پدیده یا همان برنامه درسی معنوی وی، که ماهیت تربیت معنوی از نگاه هیوبنر است تشریح و در مرحله انتهایی، شرط لازم دوم یعنی شرط لازم برای چنین ماهیتی برای تریبت­معنوی که همان نوع نگاه هیوبنر به معنویت است، استنتاج می­گردد.یافته‌ها: هیوبنر بعد از سال‌ها تلاش و پژوهش در حوزه سیاست، با درک اهمیت معنویت در برنامه درسی تغییر رویه داده و نظریه تعالی خود را در این باب ارائه می­کند. در واقع او در حیطه تخصصی خود چرخش موضوعی به سمت الهیات برنامه درسی دارد و باقی عمر پژوهشی خود را به تبیین این موضوع می­گذراند. معنویت از منظر او معنویتی پست‌مدرن است که حیطه وسیعی دارد و در انواعی از طبقه‌بندی‌های موجود از معنویت در یک طبقه واحد نمی‌گنجد. معنویت مدنظر وی هم دینی است و هم سکولار؛ هم سنتی است و هم انسان‌گرا و البته پست‌مدرن تاییدگرا را هم در خود جای داده است. او معناباوری فارغ از شریعت است؛ و نگرش او را به معنویت می‌توان از نوع تکثرگرایانه دانست. نگرشی که نتیجه آن را در مفهوم تربیت معنوی از منظر هیوبنر و به تبع آن مولفه­های برنامه درسی معنوی می‌توان مشاهده کرد. تربیت معنوی از منظر وی دارای ده ویژگی است. 1. مذهبی باشد. 2. به وظیفه منجر شود. 3. همراه با اهمیت دادن به خداوند. 4. همراه با احترام. 5. وسیله جذبه تعالی باشد.6. همراه با گشودگی. 7. از نوع شخصی، مشارکتی و بیرونی. 8. متوجه غریبه 9. درک ضرورت عشق. 10. درک حدود جهل و دانش. نوع نگاه به معنویت و تربیت معنوی از دید هیوبنر را نباید در بررسی مولفه­های برنامه درسی معنوی نادیده گرفت؛ بلکه معنا و ویژگی‌های هر یک مرهون تفکر و باورهای هیوبنر از معنویت بوده و در تمام نظریه تعالی و برنامه درسی معنوی از منظر وی ریشه دوانده است. او چشم­اندازهای آموزشی را اهدافی با آزادی بسیار در مسیری مشخص می­داند. محتوا را غریبه، ارزشیابی را نقادانه و معلم را همسفری عاشق قلمداد می­کند.نتیجه‌گیری: نظریات برنامه درسی هیوبنر و نوع پیوندشان با معنویت می­تواند در صورت­بندی و بهره­برداری ما ازمعنویت­ اسلامی در حوزه تعلیم و تربیت راهنما و کمک­کننده باشد؛ اما مراد ما از طرح این مسئله الزاماً بهره‌برداری عملی نیست، بلکه تبیین این نکته است که دریچه نظری جدیدی که هیوبنر نسبت به برنامه درسی گشوده است می‌تواند بستری مناسب برای گفتگو و ورود به بحث دانش برنامه درسی باشد. میراثی که هیوبنر از خود به جای گذاشته است بازکننده راه و مسیر نگاه الهیاتی به برنامه درسی و آن اصلاح بنیادینی می‌باشد که مدنظر متخصصان این حوزه در کشور است. هیوبنر بعد از صرف نیمی از عمر پژوهشی خود، به طور جرات­ورزانه حیطه تخصصی خود که بحث سیاست برنامه درسی بود را رها کرد و به الهیات برنامه درسی روی آورد؛ این امر نشان از اهمیت این موضوع دارد. همچنین باید به نوع مواجهه­ای که با این نوع نظریات می شود توجه کرد. به طور معمول این نظریات یا به طور مقتبسانه قبول و مورد سجده اهل تخصص قرار می‌گیرند و یا بدون تاملی بر آن­ها به طور تکفیری رد می­شوند؛ درحالی‌که باید توجه داشت که رد غیرمعقولانه و پذیرش غیرمسئولانه نظریات غربی کمکی در پیشرفت تعلیم و تربیت کشور نخواهد داشت. این پژوهش و پژوهش‌های مشابه می­تواند زمینه گفتگو را ایجاد کنند.

the spiritual curriculum from the point of view of dwayne hubner: from thematic rotation to pluralism

dwayne huebner is a leading contemporary theorist in the field of curriculum studies in general and spiritual curriculum in particular, known for shaking up the foundations of the field of curriculum. a thinker that scholars like pinar consider him to be the most important mind in this field and are disappointed in his understanding without the growth and development of the field of curriculum studies. the purpose of this paper is to get to know huebner and his opinions regarding the spiritual curriculum; in other words, this research seeks to answer these questions, what is the nature of huebner’s spirituality? from his point of view, what are the characteristics of spiritual education? and what are the characteristics of spiritual curriculum components in huebner’s theory?method: in terms of method, this research is analytical-inferential of the type of logical analysis. in this type of analysis, which is suitable for transcendental activities, it is associated with features such as generality and necessity; because it mentions the necessary conditions for the realization of something. this method has two stages of describing and determining the necessary condition. in the first stage, a phenomenon is described, and in the second stage, we face the question of what is the necessary condition or conditions for the existence of such a description, and in other words, what was the starting point? in other words, in the process of this research, at the initial stage, the characteristics of the spiritual curriculum in huebner’s view are described, and in the next step, the necessary condition for this phenomenon or his spiritual curriculum, which is the nature of spiritual education from huebner’s point of view, is described. in the final stage, the second necessary condition, i.e., the necessary condition for such a nature for the spiritual education, which is the same type of huebner’s view of spirituality, is deduced.results: after years of effort and research in the field of politics, huebner has changed his procedure by understanding the importance of spirituality in the curriculum and presents his transcendental theory in this regard. in fact, in his specialized field, he has a subject turn towards curriculum theology, and he spends the rest of his research life explaining this issue. from his point of view, spirituality is a post-modern spirituality that has a wide scope and does not fit into a single category in the existing classifications of spirituality. his spirituality is both religious and secular; it is both traditional and humanist, and of course, it also contains affirmative postmodernism. he believes in spirituality independent of sharia; and his attitude towards spirituality can be considered pluralistic. an attitude whose result can be seen in the concept of spiritual education from huebner’s point of view and, accordingly, the components of the spiritual curriculum. from his point of view, spiritual education has ten characteristics. 1. be religious. 2. lead to duty. 3. along with giving importance to god. 4. along with reverence. 5. to be a means lure of the transcendent. 6. along with openness. 7. personal, collaborative and external. 8. 8. to notice the stranger 9. understand the necessity of love. 10. understanding the limits of ignorance and knowledge. the type of view of spirituality and spiritual education from huebner’s point of view should not be ignored in the examination of spiritual-curriculum components; rather, the meaning and characteristics of each of them are due to huebner’s thinking and beliefs about spirituality and are rooted in all the theories of excellence and spiritual curriculum from his point of view. he considers educational perspectives as goals with a lot of freedom in a specific direction. he considers content to be a stranger, evaluation to be critical, and a teacher to be a loving companion.discussion and conclusions: huebner’s curriculum theories and their connection with spirituality can be a guide and helper in formulating and using islamic spirituality in the field of education. however, we do not necessarily want to put this issue to practical use, but rather to explain that the new theoretical window that huebner has opened to the curriculum can be a suitable platform for discussion and entering into the discussion of curriculum knowledge. the legacy that huebner left behind opens the way for a theological look at the curriculum and the fundamental reform that experts in this field are considering in the country. after spending half of his research life, huebner boldly abandoned his specialized field, which was the discussion of curriculum policy, and turned to curriculum theology; this shows the importance of this issue. it is also necessary to pay attention to the type of encounter with this type of theories. normally, these theories are either accepted and worshiped by experts or they are rejected as takfiri without thinking about them. while it should be noted that unreasonable rejection and irresponsible acceptance of western ideas will not help in the progress of education in the country. this research and similar researches can create a context for discussion.