واکاوی الگوی اخلاق و سلوک مربی در قرآن

هدف از پژوهش حاضر، واکاوی الگوی اخلاق و سلوک مربی در قرآن بوده است. بدین منظور، آن دسته از آیات قرآن که در آن‌ها یک موقعیت تربیتی وجود داشت، مورد واکاوی قرار گرفت؛ ضمناً برای درک صحیح‌تر مفاهیم قرآنی و سیاق آن‌ها، به تفاسیر المیزان و فی ظلال القرآن نیز رجوع شد. در پژوهش حاضر، با بهره‌گیری از روش تحلیل مضمون، ابتدا 20 مضمون اصلی اخلاق و سلوک مربی مرتبط با مبادی سه‌گانه فرایندمحور رشد اخلاقی فراگیر یعنی «شناختی، گرایشی، اراده و عمل» استخراج شد. در گام بعدی، مضمون‌های اصلی به‌دست‌آمده در قالب سه مضمون سازمان دهنده و یک مضمون فراگیر دسته‌بندی گردید و درنهایت، شبکه مضامین و الگوی آن‌ها تدوین شد. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که مضمون‌های استنتاج شده محور شناختی در مولفه‌های «کلام روشن و ابهام‌زدا برای روشنگری فراگیر» و «تبیین غایت‌های حقیقی»، محور گرایشی در مولفه‌های «تبیین مقاصد و مطامع غیردنیوی مربی»، «همسانی مربی با فراگیر» و «دعوت توام با رافت از جانب مربی» و محور اراده و عمل در مولفه‌های «پیش‌قدمی مربی در عمل» و «اجتناب از اجبار و اکتفا به تذکر» دارای بیشترین فراوانی بودند و لذا در شمار مهم‌ترین مولفه‌ها محسوب می‌شوند.

analyzing the model of educators’ ethics and conduct in the qur’an

this study aimed at analyzing the model of educators’ ethics and conduct in the qur’an. to do so, those verses of the qur’an in which there was an educational situation were analyzed; at the same time, to understand the concepts of the qur’an and their context more correctly, the interpretations of al-mīzān and fī ḍilāl al-qur’ān were also referred to. in the present study, through the method of the theme analysis, first, 20 main themes of educators’ ethics and conduct related to the three process-oriented principles of learner’s moral development, i.e. ‘cognitive, dispositional, and will and action’ were extracted. in the next step, the main obtained themes were categorized in the form of three organizing themes and one overarching theme; and finally, the network of themes and their pattern were compiled. the findings of the study show that the cognitive inferred themes in the components of ‘clear and unambiguous words for leaner’s enlightenment’ and ‘explanation of true ends’, the dispositional inferred themes in the components of ‘explaining educators’ non-worldly goals and aspirations’, ‘identification of the educator with the learner’, and ‘gentle invitation from the educator’, and  the inferred themes of will and action in the components of ‘the educator’s initiative in action’ and ‘avoidance of coercion and contentment with reminding’ have the highest frequency; therefore, they are considered the most important components.