روش تربیتی مقایسه‌ای در قرآن کریم

روش تربیتی مقایسه‌ای از پرکاربردترین روش‌های تربیت در قرآن کریم است. در این روش مربی نخست به بیان تقابل دو موضوع متضاد و ذکر نتایج آن می‌پردازد و در مرحله بعد، به مقایسه دو طرف تقابل می‌پردازد و با مراجعه به دیگر آیات مشابه تبیین دقیقی از دو طرفِ موضوع ارائه کرده، زمینه سنجش و انتخابِ آگاهانه و آزادانه را برای متربیان فراهم می‌کند. این پژوهش با بررسی آیات تقابلی قرآن مانند توحید و شرک، فجور و تقوی، قلب سلیم و بیمار، حزب الله و حزب شیطان و مراجعه به تفاسیر معتبر، به روش توصیفی−تحلیلی و با هدف تبیینِ یک روشِ تربیتی پرکاربرد در قرآن کریم و استخراج مبانیِ و کارکردهای آن صورت گرفته است. دستاوردهای پژوهش نشان می‌دهد که روش مقایسه‌ای در قرآن بسیار به کار رفته و مبانی آن عبارتند از: «وجود تضادّ در مجموعه جهان هستی»، «خدا تنها حقیقت بدون ضد»، «تضاد عقل و جهل در انسان» و «انتخابگری انسان از میان اضداد». این روش برای مربیان کارکردهای ارزشمندی مانندِ ایجاد راهی نو در آموزش عقاید، پاسخ‌گویی به برخی شبهات و سوالات دینی، تبیین و توضیح پیامدهای رفتار ، و نتایج مهمی نیز برای متربیان، مانند پرورش و تقویت اراده، قدرت گزینش و انتخاب، پرورش نیروی تفکر و قدرت استدلال، معرفت‌افزایی، ایجاد علاقه به فضایل و نفرت از رذایل دارد.

The Comparative Educational Method in the Quran

The comparative educational method is among the most applied educational methods in the Holy Quran. In this method, the educator firstly states the contrast between two antithetic subjects and the related results; and in the next stage, he compares the two sides of the contrast and refers to other similar Quranic verses to precisely explain the two sides and prepare the ground for conscious assessment and free selection for the pupils.This study investigates the contrastive concepts in the verses of the Quran such as monotheism and polytheism, evildoing and piety, healthy heart and ill heart, God’s party and Satan’s party, and refers to reliable exegesis through a descriptiveanalytical method aiming at explaining a mostlyused educational method in the Quran, extracting its foundations and functions.The findings of the study show that the comparative method has been much used in the Quran and its foundations are as follows: ‘existence of contrast in the universe’, ‘God as the only noncontrasted truth’, ‘contrast of intellect and ignorance in human being’, and ‘human’s choice among contrasting things’. This method has invaluable functions for educators such as creating a new way in teachings doctrines, answering some religious doubts and questions, explanation of consequences of behavior; and it has important results for pupils including nurturing and reinforcing one’s willpower, power of selection and choice, nurturing the power of thinking and reasoning, increasing one’s knowledge, creating interest in virtues and hatred for vices.