مبانی فقهی حق افشای اثر

حقوق اخلاقی ناشی از خلق اثر فکری، از منافع غیرمادی (معنوی) پدیدآورنده‌اش حمایت می‌کند. با وجود بررسی اندک جنبه‌های مادی حقوق پدیدآورندگان آثار فکری در فقه امامیه، تاکنون ابعاد اخلاقی این حقوق مورد توجه عمیق فقه‌پژوهان قرار نگرفته است. موضوع اصلی این پژوهش بررسی مبانی فقهی «حق افشای اثر» به عنوان یکی از مشهورترین مصادیق حقوق اخلاقی است. در مقدمه این مقاله نخست با نگاهی گذرا به مفهوم و تاریخچه پیدایش حقوق اخلاقی و حق افشای اثر، جایگاه این حقوق در نظام حقوق رومی ژرمنی و نظام حقوق عرفی ترسیم شده است. سپس در جهت تبیین مشروعیت فقهی حق افشای اثر، براساس شیوه توصیفی ـ تحلیلی، استدلال‌هایی فقهی ارایه شده است. آیات دالّ بر عدل و انصاف، روایت «المجالس ‌بالامانه»، دلیل عقلی لزومِ آزادی پدیدآورنده در افشای اثر، ادله اختیارات ولیّ فقیه و قواعد فقهی مانند قاعده حفظ نظام از جمله این استدلال‌هاست که به همراه نقدهای صغروی و کبروی همچون اخص‌بودن دلیل از مدعا و پاسخ‌های نقضی، دلایل منتخب مانند آیات و روایات دالّ بر حرمت افشای سرّ تقریب و گستره آن مورد تحلیل واقع شده است.