بررسی مفاهیم «شرط ایمان در شهادت» در فقه امامیه و حقوق ایران

در فقه امامیه از جمله شروطی که برای شاهد ذکر شده، ایمان است. قانون مدنی ایران برای تامین نیازهای زمان و احیاناً رفع عسر و حرج درباره ادله اثبات دعوا، مسلمان‌بودن و نیز ایمان را شرط لازم برای شاهد‌بودن ندانسته بود. قانونگذار پس از انقلاب نیز در مادّه 155 قانون آیین دادرسی کیفری که مقررات آیین دادرسی مدنی نیز به همین مادّه ارجاع شده، شرط اسلام را در زمره شروط گواه نیاورده است؛ ولی با آوردن شرط ایمان، احتمالاً به سوی احیای سنّت فقهای امامیه در نپذیرفتن شهادت غیرمومن گام برداشته است. آوردن شرط ایمان ـ البته با تفسیری که برخی فقهای امامیه مبنی بر انحصار وصف ایمان به شیعه اثناعشری ارایه داده‌اند ـ تا اندازه‌ای باعث خلل در وحدت دینی و در نهایت، تزلزل وحدت اجتماعی می‌شود. با وجود این، به نظر می‌رسد بتوان تفسیر مضیقی را که مشهور فقها ارایه داده‌اند، با توجه به دیگر ملاک‌ها و تفاسیر به مفهوم مسلمان‌بودن وسعت داد؛ زیرا دلایل عقلی و روایی به همراه تفاسیر دیگر در این باره قابل توجه است.