سد ذرایع و پیشگیری از بزهکاری در آموزه‌های اسلامی

یکی از مهم‌ترین روش‌های مقابله با بزهکاری، کنترل اسباب و مقدمات جرم است. در آموزه‌های اسلامی، حرام‌شمردن یا جرم‌انگاشتن مواردی مانند تهیه ابزارآلات جرم، معاونت در جرایم، مشاغل منتهی به حرام یا جرم و امثال آنها، اقدامات پیشگیرانه از بزهکاری به شمار می‌آیند. قاعده سد ذرایع، وجوب مقدمه واجب و حرمت مقدمه حرام نیز در جهت پیشگیری وضعی از بزهکاری مورد بررسی قرار می‌گیرند. نوشتار حاضر ضمن بررسی دیدگاه‌های گوناگون فقهای اسلامی، تاکید دارد که در فقه همه مذاهب اسلامی بر ضرورت مقابله با زمینه‌ها و اسباب جرم تاکید شده، ولی مبنای این امر در هر‌کدام از مذاهب متفاوت است. در نهایت به دلیل پرهیز از جرم‌انگاری افراطی و توسعه غیرمفید سیاهه جرایم، جرم‌دانستن همه مقدمات و اسباب جرم یا اکثر آنها به مصلحت نیست؛ ولی توصیه می‌شود با توجه به تاکید آموزه‌های اسلامی بر ضرورت کنترل این‌گونه امور، تلاش لازم در جهت جرم‌انگاشتن موارد ضروری و استفاده از سازوکارهای غیرکیفری در سایر موارد صورت گیرد.