جایگاه مصلحت در سه ساحت استنباط،تقنین و اجرا

مصلحت مولفه‌ای که به جهت کاربرد فراوان در ابعاد مختلف زندگی انسان، شکی در اهمیت آن نیست لیکن می‌بایست جایگاه آن در ساحت‌های مختلف زندگی به روشنی تبیین شود. در این پژوهش از اطلاعات بدست آمده از منابع کتابخانه‌ای با روش توصیفی_تحلیلی به جایگاه مصلحت پرداخته می‌شود. هر یک از ساحت‌های استنباط احکام شرعی، تقنین قوانین و اجرا دارای ویژگی‌های متمایز از یکدیگر هستند که منجر به بررسی مستقل جایگاه مصلحت در هر یک می‌شود. مصلحت در ساحت استنباط، به مثابه ملاک جعل احکام الاهی می‌باشد به نحوی که هر یک از تقسیم‌های احکام شرعی نوعی از ارتباط را با مصلحت به عنوان ملاک جعل حکم دارد. در ساحت تقنین، قوانین که مابه‌ازای فقهی در احکام شرعی دارند، مصلحت به همان معنای ملاک جعل خواهد بود لیکن در قوانین فاقد مابه‌ازای فقهی به مثابه موضوع احکام ولایی و اختیار حاکم اسلامی در وضع قوانین مورد نیاز به تناسب اقتضای شرایط زمانی و مکانی می‌باشد. جایگاه مصلحت در ساحت اجرا نیز در دو رویکرد الف) اجرای مصلحت به مثابه «قید متعلق حکم شرعی یا قانون» و ب) مصلحت اجرا مشتمل بر تغییر شرایط به نحوی که اجرای احکام و قوانین اولیه ممکن نباشد و تزاحم احکام و قوانین با یکدیگر می‌باشد.

the position of expediency in the three areas of inference, legislation and implementation

expediency is a component that is widely used in different aspects of human life, so there is no doubt about its importance, but its place in different areas of life should be clearly explained. in this research, the information obtained from library sources is discussed with descriptive-analytical method to the place of expediency. each of the fields of deriving sharia rulings, enactment of laws and implementation have different characteristics from each other, which leads to an independent examination of the expediency position in each of them. expediency in the field of inference is as a criterion for falsifying divine decrees in such a way that each division of sharia rulings has some kind of connection with expediency as a criterion for falsifying rulings. in the field of legislation, laws that have a jurisprudential value in sharia rulings, expediency in the same sense will be the criterion of falsification, but in laws without a jurisprudential value, as the subject of provincial rulings and the discretion of the islamic ruler in enacting the laws, it is required in accordance with the requirements of time and place. the position of expediency in the field of implementation is also in two approaches: a) implementation of expediency as a &requirement belonging to a shariah ruling or law& and b) expediency of implementation consists of changing the conditions in such a way that the implementation of the original rulings and laws is not possible and the rulings and laws conflict with each other.