تحلیل جایگاه بهره‌بردار (لیسانس‌گیرنده) به‌عنوان خواهان دعوی نقض مالکیت صنعتی؛ مطالعه تطبیقی حقوق اتحادیه اروپا، ایالات‌متحده امریکا و ایران

یکی از نقاط تلاقی حقوق مالکیت فکری، حقوق قراردادها و آیین دادرسی مدنی، شناسایی اشخاصی است که می‌توانند به‌عنوان خواهان علیه ناقض حقوق مالکیت صنعتی دعوی نقض اقامه نمایند. در بسیاری از کشورها، علاوه بر مالک حقوق، اشخاص دارای مجوز بهره‌برداری نیز تحت شرایطی می‌توانند علیه ناقض طرح دعوی نمایند. برقراری این امکان از این واقعیت ناشی می‌شود که نقض، منافع و سرمایه‌گذاری‌های بهره‌برداران را نیز متاثر می‌سازد و به دلایل مختلف ازجمله دشواری و پیچیدگی رسیدگی‌های قضایی گاه مالکان مایل یا قادر به اقامه دعوی نیستند؛ درچنین فروضی اگر خواهان منحصر به مالک دانسته شود، علاوه‌بر منافع بهره‌برداران، منافع جامعه و اهداف قانونگذار از اعطای حقوق انحصاری نیز به‌دلیل عدم پیگیری نقض، تحت تاثیر قرار خواهد گرفت. افزون بر این، عدم برقراری حق طرح دعوی برای بهره‌برداران، کاهش ارزش دارایی‌های فکری و نتیجتاً کاهش انگیزه نوآوران و سرمایه‌گذاران را به دنبال خواهد داشت. پژوهش حاضر با تشریح مقررات اتحادیه اروپا و ایالات متحده امریکا و بهره‌گیری از رویه قضایی آنها درصدد تحلیل مقررات قانون ثبت اختراعات، طرح‌های صنعتی و علائم تجاری مصوب 1386 و مقررات طرح حمایت از مالکیت صنعتی مصوب 1402درخصوص طرح دعوی توسط لیسانس‌گیرنده، نقد این مقررات و نهایتاً ارائه تفسیری است که در عین سازگاری با واقعیات اقتصادی کشور، تامین‌کننده مصالح مدنظر قانونگذار، منافع جامعه، دارندگان حقوق مالکیت صنعتی و دارندگان اجازه بهره‌برداری از این حقوق باشد.

analysis of the licensee’s status as plaintiff in industrial property infringement lawsuits; a comparative study in e.u., u.s., and iranian law

one of the areas where intellectual property law, contract law, and civil procedure intersect, is in determining the persons who have standing to sue for infringement of industrial property rights. in many countries, in addition to the owner, licensees are authorized to sue for infringement under specific conditions. establishing standing for a licensee comes from the fact that the infringement also affects the interests and investments of the licensee, and for various reasons, including the difficulty and complexity of legal proceedings, sometimes owners are unwilling or unable to sue; in such instances, if the licensee lacks standing to sue, not only licensee’s interests, but also interests of the society and legislative objectives of granting exclusive rights will be affected due to the failure to sue for infringement. moreover, failure to establish standing to sue for licensees may result in a decrease in the worth of intellectual property, consequently reducing the motivation of innovators and investors. by examining the regulations of the european union and the united states, and utilizing their legal precedents, this study aims to analyze the provisions of the “law on patents, industrial designs and trademarks (2007)” and the &industrial property protection bill (2023)& with regards to licensee standing to sue. the study will critique these regulations and ultimately provide an interpretation that is both compatible with the economic realities of the country and serves the aims of the legislator, the interests of society, the holders of industrial property rights and licensees.