لزوم گذار از ”تعهد به وسیله به تعهد به نتیجه در تفسیرتعهدات دولت در اصل سوم قانون اساسی

اصل سوم قانون اساسی، بیانگر تعهدات دولت به معنای قوای حاکمه در برابر ملت است. علی‏رغم دیدگاه غالب در تعهد به وسیله دانستنِ تعهدات دولت، معیارهایی نظیر برخی عبارات و الفاظ اصل سوم، نقش موثر متعهدله، برخی رویه‏های شورای نگهبان، لزوم توجه به گذر زمان، همگامی با مقتضیات نوین اجتماعی و مهم‎تر از همه لزوم تفسیر به نفع شهروندان می‏تواند ما را به سویی بکشاند که دست کم برخی از تعهدات مذکور در اصل سوم را جزو تعهدات فوری بدانیم که در هر صورت دولت مکلف به انجام آن است. تعهدات دولت در قبال حقوق مدنی و سیاسی و دست‏کم در مورد حداقل‏های حقوق رفاهی از این نوع تعهدات برشمرده می‏شود. قابلیت مطالبه قضایی و امکان استناد در آرای قضایی و تغییر در بار اثباتی آن از ثمرات اثبات به نتیجه‏بودن تعهدات دولت است. مقاله حاضر پس از تحلیل مفاهیم، به معیارهای تمییز دو نوع تعهد و اثبات به نتیجه‏بودن اکثر تعهدات دولت در اصل سوم می‏پردازد و درنهایت ثمرات حقوقی بحث را بیان کند.