شناسایی عوامل شخصیتی و شناختی در رانندگان حادثه ساز

تصادفات جاده‏ای و ترافیکی، یکی از شایع‌ترین سوانح است که سالانه جان بسیاری از مردم را در جهان به خطر می‏اندازد. هدف از این تحقیق، شناسایی عوامل شخصیتی و شناختی (کارکرد توجه) در رانندگان حادثه ساز است. بنابراین در این مطالعه علی ـ مقایسه‌ای به مقایسه صفات شخصیت و کارکرد توجه در دو گروه رانندگان حادثه ساز و غیرحادثه ساز پرداختیم. جامعه آماری، شامل تمام رانندگان مرد بین 60-20 سال در استان تهران است. به روش تصادفی ساده، 50 راننده حادثه ساز که خودرو یا گواهینامه آنان توسط ماموران نیروی انتظامی ضبط شده بود و برای باز پس گرفتن آن به ستاد ترخیص خودرو و گواهینامه آمده بودند، انتخاب شدند. همچنین در گروه کنترل، 50 راننده مرد که هیچ گونه تخلفی تا زمان پژوهش در سوابق آنها درج نشده بود، از 10 تاکسی سرویس استان تهران به شکل تصادفی ساده انتخاب شدند. صفات شخصیتی رانندگان حادثه ساز و غیرحادثه ساز با آزمون 240 سوالی نیو neo pi-r و کارکرد توجه با آزمون عملکرد پیوسته cpt، اندازه گیری شد. نتایج در صفات شخصیتی نشان داد بین دو گروه در صفات روان رنجوری، برون گرایی، گشودگی و وجدانی بودن تفاوت معنادار وجود دارد و در روان رنجوری و برون گرایی رانندگان حادثه ساز نمرات بالاتری نسبت به رانندگان غیرحادثه ساز کسب کردند، در حالی که در گشودگی و وجدانی بودن رانندگان غیرحادثه ساز نمرات بالاتری کسب کردند. در صفت توافق بین رانندگان حادثه ساز و غیرحادثه ساز، تفاوت معنادار وجود نداشت. در کارکرد توجه بین رانندگان حادثه ساز و غیرحادثه ساز تفاوت معنادار وجود داشت؛ به این ترتیب که در خطای ارایه پاسخ، خطای حذف و زمان واکنش، رانندگان حادثه ساز نمرات بالاتری نسبت به رانندگان غیرحادثه ساز کسب کردند و در جستجوی صحیح رانندگان غیرحادثه ساز نمره بالاتری کسب کردند. همین طور نتایج تحلیل تمایزها نشان داد که 74/71 درصد از واریانس نمرات افراد ناشی از عضویت گروهی آنها است. بنابر نتایج این مطالعه بین توجه و شخصیتِ رانندگان حادثه ساز و غیرحادثه ساز تفاوت معنادار وجود داشت؛ بدین منظور پیشنهاد می‌شود ارزیابی‌های روانشناختی هنگام اخذ گواهینامه و ارزیابی‌های دوره‌ای بعد از آن اجرا شوند و آموزش‌هایی برای رانندگان حادثه ساز فراهم آید.