بررسی وضعیت اقتصادی و اجتماعی زنان سرپرست خانوار ایرانی: یک آنالیز ثانویه

مقدمه: در ایران داده‌های رسمی از روند رو به رشد تعداد زنان سرپرست خانوار در دهه‌های اخیر حکایت دارند. از سوی دیگر زنان سرپرست خانوار از جمله گروه‌های آسیب‌پذیر جامعه شناخته می‌شوند که از جهات گوناگون اجتماعی، اقتصادی و سلامت نیازمند توجه هستند. مواد و روش کار: در این پژوهش از تحلیل، جمع آوری شده فایل تلفیق شده ویژگی‌های خانوار و ویژگی‌های فردی دو درصد داده‌های سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1395، جمع آوری شده توسط مرکز آمار ایران استفاده شد. متغیرهای استخراج شده در سطح فردی شامل سن، تعداد فرزند، وضعیت زناشویی، محل سکونت، وضعیت مهاجرت، تحصیلات، وضعیت سواد، وضع فعالیت و متغیرهای سطح خانوار شامل تعداد اعضای خانوار، متراژ واحد مسکونی، مالکیت منزل مسکونی و نوع منزل مسکونی تحلیل شد. یافته ها: بر اساس تحلیل داده‌های دو درصد سرشماری، زنان سرپرست خانوار 12/5 درصد از سرپرستان خانوار ایرانی را تشکیل می‌د‌هند. درصد سرپرستی ارتباط معنادار با سن داشته و حدود 50 درصد از زنان سرپرست خانوار 60 سال و بالاتر بودند. وفق نتایج وضعیت زناشویی نیز بیانگر این موضوع که 68 درصد از علت سرپرستی زنان، فوت همسر و 12 درصد به دلیل طلاق است. همچنین 14 درصد از زنان دارای همسر، نیز سرپرست خانوار هستند. 44 درصد از خانوارهای زن سرپرست، تک نفره می‌باشد و زنان سرپرست به لحاظ مهاجرتی توانمندی تحرک و جابه جایی کمتری نسبت به مردان سرپرست خانوار دارند. وضعیت سواد ارتباط معنادار با جنسیت دارد و 54 درصد از زنان سرپرست خانوار بی‌سواد هستند. تنها 14 درصد از زنان سرپرست خانوار شاغل هستند. 24/8 درصد از زنان سرپرست خانوار در منازل رهن و اجاره‌ای ساکن بوده و حدود 7 درصد از آنها در منازل با متراژ 40 متر و کمتر ساکن هستند. نتیجه گیری: با توجه به نتایج پژوهش حاضر می‌توان گفت چالش‌های پیشرو زنان سرپرست خانوار از سه بُعد فرهنگی مانند مسائل مرتبط با بیوگی و موانع ازدواج مجدد، بُعد اقتصادی مانند مسکن و اشتغال و مسائل جمعیتی مانند زندگی در خانوارهای تک نفره پیروی می‌کنند که سیاستگذاری در هر سه بُعد لازم و ضروری است.

The Study of Economic and Social Status of Iranian female-headed households: a secondary analysis

Objective (s): In Iran, recent official data show a growing trend in the number of femaleheaded households. On the other hand, femaleheaded households are known as vulnerable groups in society that need attention in various social, economic and health aspects. Methods: This study used the secondary analysis of the combined file of household characteristics and personal characteristics of 2% of the general population and housing census data of 2016, which was collected by the Statistics Center of Iran. The extracted variables analyzed by individual level included age, number of children, marital status, place of residence, migration status, education, literacy, working status and household level variables included number of household members, living area measured in square meters, residential house ownership and type of residential house.Results: Based on the analysis of 2% of the census data, femaleheaded households constitute 12.5% of the Iranian heads of households. The percentage of caretaker is significantly related to age and about 50% of womenheaded households are 60 years and older. Marital status also indicates that 68% of the reasons for headed women are due to the death of the husband and 12% are due to divorce. Also, 14% of women who have a husband are heads of households. 44% of womenheaded households are living in single family, and femaleheaded households are less mobile than maleheaded households. Literacy is significantly related to gender and 54% of femaleheaded households are illiterate. Only 14% of women headed households are employed. 24.8% of women headed households live in mortgaged and rented houses and about 7% of them live in houses with 40 square meters and less.Conclusion: According to the results of the present study, it can be said that the leading challenges of women headed households follow three cultural dimensions such as issues related to widowhood and barriers to remarriage, economic dimensions such as housing and employment and demographic issues such as living in single family. Policymaking is necessary in all three dimensions.