تبیین ابعاد و مولفه های سواد سلامت رسانه ای با رویکرد انتقادی: یک مطالعه داده بنیاد

مقدمه: هر جامعه ای درجه ای از سواد رسانه ای در مورد سلامت دارد و رسانه ها بزرگترین آموزش دهنده به ویژه در حوزه سلامت در جوامع امروزی هستند. در این میان داشتن مهارت های تفکر انتقادی در تفسیر و تحلیل محتوی مربوط به سلامت در رسانه ها، ضروری است. در تحقیقات گذشته بر ضرورت آموزش سواد رسانه ای سلامت تاکید شده است، و اعتقاد بر آن است که نوجوانان بیشترین تاثیر را در حوزه سلامت از رسانه ها متحمل می شوند. لذا با توجه به اهمیت موضوع نقش رسانه در سلامت نوجوانان و به منظور شناسایی مولفه های سواد سلامت رسانه ای با رویکرد انتقادی، این پژوهش کیفی با جمعیت هدف دانش آموزان مدارس دوره متوسطه شهر تهران انجام شد.مواد و روش کار: پژوهش حاضر یک مطالعه کیفی بود که به روش داده بنیاد انجام شد. مشارکت کنندگان در این پژوهش شامل 12 نفر از افراد صاحب‌نظر در حوزه سواد رسانه ای و سواد سلامت بودند که با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. روش گردآوری داده ها مصاحبه نیمه ساختار یافته بود. داده ها با استفاده از نرم افزار maxqda2018 ، در سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. اعتبار داده ها با استفاده از روش تاییدپذیری توسط مشارکت‌کنندگان صورت پذیرفت. یافته ها: بر اساس یافته های پژوهش، ابعاد و مولفه های سواد سلامت رسانه ای با رویکرد انتقادی در 6 طبقه شامل توسعه سواد سلامت رسانه ای با رویکرد انتقادی (پدیده محوری) ، شرایط علّی ، شرایط زمینه ای ، راهبردها ، عوامل مداخله گر و پیامدها و نتایج شناسایی گردیدند.نتیجه گیری: لزوم توجه یکپارچه و سیستمی به همه ابعاد سواد سلامت رسانه ای با رویکرد انتقادی الزامی بوده و باعث توسعه متوازن، هماهنگ، یکپارچه و اثربخش سلامت رسانه ای در مدارس مذکور است تا بتوان شاهد ارتقاء، شکوفایی و بلوغ مدارس متوسطه در حوزه سواد سلامت رسانه ای باشد.

Explaining the Dimensions and Components of Media Health Literacy with a Critical Approach: a grouded theory

Objective (s): Given the importance of health literacy and the role of media in shaping adolescents rsquo; health, this study aimed to identify the dimensions and components of media health literacy with a critical approach among adolescents.Methods: This was a qualitative study conducted on the basis of the grounded theory. Participants in the study included 12 experts in media literacy and health literacy who were selected by purposeful sampling. The data was collected using semistructured interviews. Data were analyzed using MAXQDA2018 software in three stages of open, axial and selective coding. Data validation was performed using the verification method by the participants.Results: In all six dimensions and components of media health literacy emerged from analysis including: lsquo;development of media health literacy with a critical approach (pivotal phenomenon) rsquo;, lsquo;causal conditions rsquo;, lsquo;contextual conditions rsquo;, lsquo;strategies rsquo;, lsquo;confounding factors rsquo; and lsquo;results and outcomes lsquo;.Conclusion: The need for integrated and systematic attention to all aspects of critical health media literacy is essential to promote balanced, coherent, integrated and effective media health information.