تبیین الگوی ریسک عملیاتی و اعتباری در بانک‌ها با تاکید بر اعتبار سنجی اخلاقی مشتریان

زمینه: بانک ها و موسسات مالی و اعتباری در ایران به عنوان یک نهاد مالی تاثیرگذار از جایگاه و اهمیت خاصی برخوردارند و بحران یا ورشکستگی احتمالی یک بانک در کشور می تواند بر سایر نهادهای مالی یا کل سیستم مالی و حتی بر متغیرهای کلان اقتصاد اثرگذار شود. از این رو هدف مقاله حاضر تبیین الگوی ریسک عملیاتی و اعتباری در بانک ها با تاکید بر اعتبار سنجی اخلاقی مشتریان است. روش: تحقیق حاضر ازجمله تحقیقات توصیفی و کاربردی است. از 318 بانک‌ ها و زیر مجموعه های بانک های فعال که در سال‌های 1386 تا 1398 موجود بودند با توجه به محدودیت‌ها، 108 شرکت به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. جهت محاسبه و آماده‌سازی متغیرهای تحقیق و همچنین برای استخراج آماره‌های توصیفی متغیرهای تحقیق از نرم‌افزار اکسل و برای تخمین مدل‌های رگرسیونی و آزمون فرضیه‌ها از نرم‌افزار آماری ایویوز نسخه 10 استفاده شد. یافته ها: حاکی از آن است که متغیر ریسک عملیاتی (با معیار نسبت حقوق صاحبان سهام)، رابطه مثبت و معناداری با بازده سهام بانکها دارد. همچنین هر دو معیار مربوط به متغیر عوامل درونی یعنی حجم سپرده و حجم نقدینگی نیز رابطه مثبت و معناداری با بازده سهام بانکهای بورسی دارند. با این حال، مشخص شد که از میان سه معیار مربوط به متغیر ریسک اعتباری یعنی رشد اعتباری، سودآوری و نسبت سرمایه، نسبت سرمایه فاقد رابطه معنادار، سودآوری دارای رابطه مثبت و معنادار و ریسک اعتبارسنجی اخلاقی رابطه منفی و معناداری با متغیر هدف یعنی بازده سهام بانکهای فعال در بورس تهران دارند. نتیجه گیری: نتایج پژوهش نشان داد که مولفه های ریسک اهمیت زیادی در کارایی و عدم کارایی بانک های ایران داشته است و یکی از معیارهای سنجش سلامت بانک ها نسبت مطالبات غیرجاری بانکی به تسهیلات اعطایی می باشد، که میزان ریسک بانک ها در اعتبار سنجی اخلاقی مشتریان را می سنجد.

explaining the pattern of operational and credit risk in banks with an emphasis on ethical validation of customers

background: banks and financial and credit institutions in iran have a special position and importance as an influential financial institution, and the possible crisis or bankruptcy of a bank in the country can affect other financial institutions or the entire financial system and even macroeconomic variables. . therefore, the purpose of this article is to explain the pattern of operational and credit risk in banks with an emphasis on ethical validation of customers.method: the present research is a descriptive and applied research. from the 318 banks and subsets of active banks that existed in 2016 to 2018, according to the limitations, 108 companies were selected as samples. excel software was used to calculate and prepare the research variables and also to extract the descriptive statistics of the research variables, and to estimate the regression models and test the hypotheses, the eviuse statistical software version 10 was used.results: it indicates that the operational risk variable (with the measure of equity ratio) has a positive and significant relationship with banks’ stock returns. also, both criteria related to the variable of internal factors i.e. deposit volume and liquidity volume also have a positive and significant relationship with stock returns of listed banks. however, it was found that among the three criteria related to credit risk variable, i.e. credit growth, profitability and capital ratio, capital ratio has no significant relationship. profitability has a positive and significant relationship. ethical validation risk has a negative and significant relationship with the target variable, i.e. stock returns of active banks in tehran stock exchange.conclusion: the results showed that the risk components were very important in the efficiency and inefficiency of iranian banks. one of the criteria for measuring the health of banks is the ratio of non-current bank claims to granted facilities, which measures the level of banks’ risk in the ethical validation of customers.