بررسی و تحلیل آموزه های اخلاقی در داستان های عاشقانۀ شاهنامه

زمینه: شعر فارسی در حوزۀ مسائل عاشقانه، بسیار غنی است. شاعران بسیاری به بن مایه های عاشقانه و بازنمایی روابط میان دو شخصیت عاشق و معشوق پرداخته اند که در این بین می توان از داستان های شاهنامه نظیر زال و رودابه، بیژن و منیژه، سیاوش و سودابه یاد کرد. این تحقیق که با استناد به منابع کتابخانه ای و روش توصیفی- تحلیلی نوشته شده، با هدف بازنمایی رویکردهای اخلاقی شاعر در حین پرداختن به موضوعات دیگر بوده است تا نشان داده شود که نگاه تک بُعدی و نام گذاری تک وجهی آثار برجسته ای چون شاهنامه، چندان مقبول و قابل استناد نیست و باید در این امر تجدیدنظر کرد. همچنین، اخلاق پدیده ای غالب و جریانی سیال در شاهنامه است و این امر، نشان از ذهنیت اخلاق گرای فردوسی دارد.         نتیجه گیری: در داستان زال و رودابه، شرم و در داستان بیژن و منیژه، روحیۀ انسان دوستی و در داستان سیاوش و سودابه، تن ندادن به خواسته های نامشروع دیگران از جمله آموزه های اخلاقی اصلی بوده است. همچنین، سیاوش را می توان به عنوان الگوی اخلاقی و سودابه را به عنوان شخصیتی اخلاق ستیز، به شمار آورد. مهم ترین آموزه های اخلاقی در این داستان ها عبارت است از: «نوع دوستی و اولویت منافع گروهی بر خواست شخصی»، «شرم و حیا»، «پرهیز از آزار دیگران»، «پرهیز از دغل کاری و هوس بازی»، «اولویت فرهنگ گفتگو بر جنگ افروزی». در یک نگاه کلی، فردوسی در اثنای این سه داستان، از اخلاق و کارکرد آن در زندگی بشری سخن گفته و مخاطبان را به اخلاق گرایی و معرفت گرایی سوق داده است.  

investigation and analysis of moral teachings in love stories of shahnameh

background: persian poetry is very rich in the field of romantic issues. many poets have repeatedly dealt with romantic themes and representation of the relationship between two lovers and the beloved, among which we can mention the stories of zal and rudabe, bijan and manijeh, siavash and sudaba. one of ferdowsi’s innovations has been that during the stories that have an epic and romantic structure, he spoke about moral and human-building teachings and strengthened his speech from the epistemological dimension. the goal and problem in this research, which was written with reference to library sources and descriptive-analytical method, was to represent the ethical approaches of poets while dealing with other issues, to show that the one-dimensional view and single naming the aspect of prominent works such as shahnameh is not very acceptable and can be cited, and this should be reconsidered. also, ethics is a dominant phenomenon and a fluid flow in the shahnameh, and this shows ferdowsi’s ethicist mentality.conclusion: it seems that in the story of zal and rudabe, shame and in the story of bijan and manijeh, the spirit of philanthropy and in the story of siavash and soudabeh, not giving in to the illegitimate demands of others were among the main moral teachings. is. also, siavash’s character can be considered as a behavioral and moral model and sudabah as an anti-ethical character. the most important moral teachings in these stories are: altruism and the priority of group interests over personal desire, shame and modesty, avoiding harassment of others, avoiding cheating. and lust and lies, priority of dialogue culture over war-mongering and conflict