سنجش میزان پایبندی به موازین اخلاق نشر: تحلیل انتشارات سلب اعتبار شده پژوهشگران ایرانی وابسته به وزارت عتف

زمینه: سلب اعتبار آثار علمی اقدامی ضروری برای حفاظت از اصالت متون علمی در برابر آثاری جعلی و نامعتبر است. لذا مطالعه حاضر با تحلیل انتشارات سلب اعتبار شده به سنجش میزان پایبندی به موازین اخلاق نشر از سوی پژوهشگران ایرانی وابسته به وزارت عتف در بازه زمانی 1992 تا 2021 پرداخته است.روش: مطالعه حاضر از نظر هدف کاربردی و از نوع توصیفی-تحلیلی بوده که با رویکرد علم‌سنجی اجرا شده است. جامعه پژوهش شامل کلیه انتشارات سلب اعتبارشده پژوهشگران ایرانی در علوم مهندسی، پایه و انسانی و اجتماعی از سال 1992 تا پایان سال 2021 و نمایه شده در مجموعه هسته پایگاه وب آو ساینس است و در ادامه اطلاعات توصیفی یعنی فراوانی، درصد و میانگین شاخص‌های علم‌سنجی این آثار ارائه شده است.یافته‌ها: نتایج نشان داد که پژوهشگران ایرانی در علوم مهندسی با 182 سند، در علوم پایه با 100 سند و در علوم انسانی و اجتماعی با 7 سند، به ترتیب آمار بالایی از انتشارات سلب اعتبار شده را در مقایسه با دیگر کشورها به خود اختصاص داده‌اند. در آثار هر سه علوم مهندسی، پایه و انسانی و اجتماعی، سه عامل «نشر تکراری»، «مسائل و خطاهای اصول نویسندگی» و «سرقت علمی» بیشترین فراوانی را نسبت به انواع دلایل سلب اعتبار داشته‌اند.نتیجه‌گیری: به نظر ضروری می‌رسد که نظام پژوهشی وزارت عتف، فرهنگ تفکر سیستمی را در جامعه پژوهشی خود پرورش دهد. همچنین به شفاف‌سازی و اطلاع‌رسانی رسالت‌ هر یک از مهره‌های پژوهشی در چارچوب موازین اخلاق نشر بپردازد.

measuring the level of compliance with the publication ethics standards: analysis of retracted publications of iranian researchers affiliated with the msrt

background: retraction of scientific publications is a necessary measure to protect their authenticity against fake and invalid publications. this study has analyzed the retracted publications of iranian researchers affiliated with the ministry of science, research and technology (msrt) from 1992 to 2021 to measure their level of compliance with the publication ethics standards.method: this is an applied study conducted using the descriptive-analytical research method and implemented using a scientometrics approach. the study population consisted of all iranian retracted publications in technology, physical, and humanities and social sciences from 1992 to the end of 2021 indexed in the web of science core collection, and in the following descriptive information, i.e. the frequency, percentage and mean of the scientometrics indicators of these works are provided.results: results showed that the iranian researchers of technology, physical, and humanities and social sciences had the largest number of retracted publications compared to other countries with 182, 100, and 7 documents, respectively. in the publications of all these sciences, the three factors duplicate publication, issues & errors about authorship and plagiarism were the most frequent reasons for publications retracting.conclusion: it seems necessary that the research system of the msrt develops the culture of systems thinking in its research community. it also needs to clarify and inform the mission of each of the research units within the framework of the publication ethics standards.