بررسی رمزگان ارجاعی و فرهنگی در آموزه‌های اخلاقی منظومۀ لیلی و مجنون نظامی بر اساس مبانی نظریۀ رمزگان‌ها از رولان بارت

زمینه: لیلی و مجنون نظامی یکی از متون برجسته در گسترۀ ادب فارسی است که به علاوه بر موضوعات عاشقانه و شخصی به مفاهیم اخلاقی و تعلیمی هم می پردازد. شاعر گاهی با سنت شکنی های آگاهانه، کلام خود را پیچیده و دیریاب کرده و رمزهایی را در لایه های زیرین شعر گنجانیده است که مخاطب جزئی نگر را به سوی معنا راهنمایی می کند. در دوران معاصر، علم نشانه شناسی به عنوان روشی برای تحلیل ابعاد جدیدی از یک اثر به کار می رود و یکی از متغیرهای مهم آن، رمزگان نام دارد. رولان بارت، پژوهش هایی را در این باره انجام داده و رمزگان را به پنج نوع کنشی، هرمنوتیکی، نمادین، معنابُنی و فرهنگی تقسیم کرده و برای هرکدام کارکردی را شرح داده است. در مقالۀ حاضر، با استناد به منابع کتابخانه ای و روش تفسیری از نوع کیفی، موضوعات اخلاقی در لیلی و مجنون بر اساس رمزگان ارجاعی و فرهنگی کاویده شده است تا اهداف انسان ساز نظامی از بازگویی این اندرزها کاویده شود. نتیجه گیری: نتایج کلی تحقیق نشان می دهد که در سطح رمزگان فرهنگی، ایدئولوژی و بینامتنیت دینی و عرفانی برای تبیین آموزه ها نمودی فراگیر و ملموس دارد. نویسنده با استناد به دو منبع اصلی و مهم اسلامی و صوفیانه، موضوعات مورد نظر خود را در اختیار مخاطبان قرار داده است. مهم ترین آموزه های اخلاقی این اثر عبارتند از: سفارش به عشق ورزی و بازگفت شاخصه های عشق حقیقی؛ ستایش حق تعالی و توسل به او؛ توصیه به شادباشی و غنیمت شماری لحظه ها؛ هدفمند بودن آفرینش؛ اهمیت وفاداری و لزوم حفظ پیمان؛ صبر و بردباری. 

investigation and analysis of referential and cultural codes in the moral teachings of lily and majnoon nezami; based on the theory of cryptography by roland barthes

background: lily and majnoon nezami is one of the prominent texts in the field of persian literature which, in addition to romantic and personal topics, also deals with moral and educational concepts. the poet sometimes complicates and elaborates his words with conscious traditions, and incorporates codes in the lower layers of the poem that guide the detailed audience towards meaning. in modern times, the science of semiotics is used as a method to analyze new dimensions of a work and one of its important variables is called cryptography. roland barthes has done research on this subject and has divided the codes into five types of action, hermeneutic, symbolic, semantic and cultural, and has described a function for each. in the present article, citing library sources and qualitative interpretive methods, ethical issues in lily and majnoon have been explored based on referential and cultural codes in order to explore the goals of military humanization in retelling these advices.conclusion: the general results of the research show that at the cultural code level, religious and mystical ideology and intertextuality to explain the teachings have a comprehensive and tangible appearance. the author has provided his intended topics to the audience by citing two main and important sources, islamic and sufi. the most important moral teachings of this work are: ordering love and retelling the characteristics of true love; praising the almighty and appealing to him; advice on happiness and spoiling the moments; purposefulness of creation; the importance of loyalty and the need to keep the covenant; patience