مسئولیت اخلاقی و اجتماعی در نسبت با جبر اجتماعی

زمینه: مسئولیت اخلاقی به دلیل جایگاه برجسته ای که در زندگی فردی و اجتماعی دارد، یکی از مهم ترین مسائل حوزه اخلاق تلقی می گردد. مسئولیت اجتماعی هم که ذیل مسئولیت اخلاقی تعریف می شود، دارای چنین اهمیت و جایگاهی خواهد بود. اما آنچه به طور معمول در مباحث مسئولیت مورد توجه قرار می گیرد، اراده انسانی است. اغلب مسئولیت را مبتنی بر اراده آزاد می دانند. در فهم متعارف نیز کسی را که مجبور و فاقد اختیار باشد، نمی توان مسئول دانست. به همین جهت بحث از مسئولیت و اراده انسان، به شدت به هم وابسته بوده و حتی منکران مسئولیت، نبود اراده را به عنوان دلیل مدعای خود ذکر کرده اند. از سوی دیگر هر تعریفی از اراده ناگزیر به بحث جبر مربوط بوده و به آن وابسته است. در مقابل اراده آزاد انسان، اقسام گوناگونی از جبر مطرح می شود که جبر اجتماعی، یکی از این موارد است. دیدگاه هایی که در تبیین نهایی امور، شرایط اجتماعی را تعیین کننده دانسته و جایگاهی برای انسان و اراده او در نظر نمی گیرند، قائل به جبر اجتماعی هستند. با توجه به این مسائل، سوال اصلی پژوهش، نسبت مسئولیت اخلاقی و اجتماعی با جبر اجتماعی است. نتیجه گیری: دیدگاه های جبر گرایانه، با نادیده گرفتن و یا حداقلی تعریف نمودن اراده انسان، مسئولیت اخلاقی را به عنوان بخش مهمی از زندگی فردی و اجتماعی ما، نادیده می گیرند. چنین اتفاقی پیامدهای گسترده ای برای زندگی فردی و اجتماعی ما خواهد داشت.

Social and Ethical Responsibility against Social Determinism

Background: Because of the highlighted role of ethical responsibility in social and individual life, it is looked as an important issue in ethics area. Social responsibility that is defined as a subfactor of ethical responsibility will have such an important place. What is discussed in responsibility discussions commonly is the ldquo;human will rdquo;. Responsibility is more based on the free will. In the public society, someone who is determined is not responsible. Therefore, responsibility and human will are closely depended together. On the other hand each definition of will is related to the determinism. There is various kind of determinism and social determinism is one of them. Perspectives that focus on social situations as determiners of situations disregard the human will and they are believe in social determinism. According to these issues, this study attempts to consider the social and individual responsibility against social determinismConclusion: By disregarding or minimizing the concept of human will, determinism disregarded the concept of ethical responsibility in our social and individual life. Such events have broad consequences for social and individual life