تبیین مفهوم شوخ‌طبعی و ترسیم مرزهای اخلاقی آن

زمینه: شوخی یکی از ویژگی‌های رفتاری حائز اهمیت اخلاقی و از روش‌های مهم و متداول ارتباطات انسانی است که علیرغم مزایای فراوان، در صورت عدم به‌کارگیری صحیح، ممکن است پیامدهای غیراخلاقی به دنبال داشته باشد، این امر ابهاماتی درباره اخلاقی بودن ذاتی آن به ذهن متبادر می‌نماید. از این رو هدف مطالعه حاضر، تبیین ماهیت و چیستی شوخی و مقایسه آن با مفاهیم مشابه به منظور تعیین حدود و مرزهای آن به عنوان یک ویژگی و رفتار اخلاقی است که برای تحقق آن، از روش مرور روایی در میان تعاریف و نظریه‌های موجود در مقالات و کتب علمی و فرهنگ‌های لغت انگلیسی و فارسی پیرامون موضوع، استفاده شده است.نتیجه‌گیری: نتایج مطالعه نشان می‌دهد که شوخی (ویژگی رفتاری) و شوخ‌طبعی (مجموعه‌ای از صفات شخصیتی)، مفاهیم اخلاقی و مثبتی هستند که در دو صورت می‌توانند پیامدهای منفی به همراه داشته باشد: 1 عدم توازن در لطافت نقض (خروج از حدّ شوخی) 2 به‌کارگیری بیش از حدّ (به لحاظ تعداد، دفعات و تناوب). لذا شوخی ممکن است پیامد غی راخلاقی در پی داشته باشد، اما شوخ‌طبعی همواره مثبت و اخلاقی است. تبیین مرزهای اخلاقی شوخی، مستلزم مقایسه آن با مفاهیم مشابه و مرتبط است که برای این منظور باید دو قید: 1 هدفمندی و نیت (مثبت و خیرخواهانه) 2 کم‌خطر بودن نقض صورت گرفته را در نظر گرفت. بر این اساس در مطالعه حاضر برخی از مفاهیم مرتبط نظیر بذله‌گویی، لطیفه، طعنه، تهکّم، تمسخر، اسهتزاء، دست انداختن دوستانه و... با شوخی مقایسه شده است.

Explanation of Sense of Humor & Demarcation of Its Ethical Boundaries

Background: Humor is an important quality, which is highly effective in human communications. Despite its advantages, if humor is not used correctly, it may have unethical outcomes, springing to the mind a vague picture of humor rsquo;s intrinsic morality. Therefore, the current study sought to explain the nature of humor and compare it with similar concepts in order to establish its limits as a behavioral quality. To this end, the paper conducted a narrative review of existing definitions and theories in the relevant papers and books as well as English and Persian dictionaries. Conclusion: The results showed that humor (a quality) and sense of humor (a combination of personal attributes) are positive ethical concepts that may produce negative outcomes in case of the following: (1) imbalance and (funny) content violation (exceeding the humor limits), (2) excessive use of humor (in terms of frequency and periodicity). As a result, humor is likely to have unethical outcomes, but sense of humor is always a positive behavioral quality. To demarcate humor morally, it is necessary to compare it with similar and related concepts; such a comparison requires the following: (1) intention and purposefulness (positive and wellmeant), (2) minor violation. In line with this, this paper compared humor with several similar concepts including witticism, jokes, sarcasm, irony, mockery, derision, teasing, etc.