اخلاق پزشکی در برخی متون کهن ایران‌زمین

زمینه: متون کهن فارسی مضامین بلندی را در خود جای داده اند که می توانند حتی برای بشر امروزی، بدیع و راه گشا باشند. از جمله این مضامین، توصیه های اخلاق پزشکی است که در مطاوی این متون دیده می شود. قابوس نامه، کفایه الطب، پندنامه اهوازی، چهارمقاله، خفی علائی، کلیله ودمنه و برخی متون تاریخ پزشکی از جمله آثاری هستند که در این تحقیق و برای این منظور بررسی شدند.نتیجه گیری: اخلاق پزشکی از موضوعاتی است که در ادوار مختلف تاریخی ایران، موردتوجه استادان و فرهیختگان و دانشمندان پزشکی و غیرپزشکی بوده است. بررسی حاضرنشان می دهدکه از نخستین قرون اسلامی تا دوره معاصر، براین مسئله تاکیدشده وپزشکانی چون سیداسماعیل جرجانی ، ابن حبیش تفلیسی، اهوازی و موفق الدین هروی و نویسندگانی چون نظامی عروضی سمرقندی، عنصرالمعالی کیکاووس بن اسکندر و نصرالله منشی توصیه های اخلاقی ارزشمندی به طبیبان دارند. مهم ترین ارزش های اخلاقی در نوشتارهای آنان عبارت اند از: امانت داری، پاک چشمی، گشاده رویی با بیماران، مهربانی، ایثار، راست گویی، حفظ اسرار بیماران، خیرخواهی، کمک به بیماران کم بضاعت از نظر مالی، تجویزنکردن داروی سقط جنین، تجویزنکردن داروی خطرناک و بخشندگی. روند تاکید بر این ارزش ها تا امروز ادامه دارد و آموزش و پژوهش درشاخه های مختلف زیستی و پزشکی مورد توجه و تاکید پژوهشگران است.

Medical Ethics in Some Classical Persian Literary Texts

Background: Classical Persian literary texts include notable themes that can still be innovating and guidance for modern societies. Among these motifs, there are implied pieces of advice in medical ethics. In this study, the researcher has extracted codes of conduct for physicians by scrutinizing some of these literary texts including GhaboosNameh, KefayatAlteb, PandNamehAhvazi, ChaharMaghaleh, Khofie Alayi, Kelilehva Demneh, and some texts on the history of medicine.Conclusion: The results of this study strongly supported the idea that medical ethics has been a major subject for the elite and men of science in the field of medicine or other noted fields of science. Moreover, this research indicated that from the dawn of Islamic civilization to the present time medical ethics has been a focal point. Great physicians such as Sayyed Ismaeil Jorjani, Ibn Hbish Teflisi, Ahvazi, and Movafagh AldinHeravialong with the prominent authors such as NezamiSamarghandi, OnsorAlma'ali KeykavoosIbnEskandar, and Nasr Allah Moshi have offered a number of invaluable pieces of advice for physicians. Some of the most notable of such advice include trustworthiness, prudency, openness with patients, tenderness, sacrifice, honesty, confidentiality, benevolence, assisting less privileged patients financially, avoiding prescription of abortion drugs, avoiding hazardous medicine prescription, and generosity.The general trend of highlighting these values has extended to the present. Educating the news physicians to gain such considerations and research on ethics have been on the forefront of the minds of the researchers in biosciences and medicine