تبیین ابعاد و مولفه ‌های حکمرانی آکادمیک

هدف: امروزه دانشگاه‌ها از جایگاه ویژه‌ای در جوامع برخوردار هستند و به‌عنوان یکی از بازیگران اصلی هرم قدرت نقش کلیدی در توسعه جوامع ایفا می‌کنند. محوریت دانشگاه در جامعه کنونی به‌واسطه نقش مستقیم دانشگاه در تولید دانش جدید حاصل شده است چرا که تولید دانش، جایگزین دارایی‌های سرمایه‌ای و عنصر اصلی رشد اقتصادی شده است. طبق مطالعات اخیر، حکمرانی دانشگاه امری مهم، بنیادی و یک عنصر کلیدی در روند اصلاحات آموزش عالی در سراسر جهان موردتوجه قرار گرفته است. فهم مولفه‌ها و شاخص‌های حکمرانی آکادمیک مستلزم پژوهش‌های گسترده است تا بتوان از نتایج آن برای سیاست‌گذاری در آموزش عالی ایران بهره گرفت. این پژوهش با هدف بررسی مطالعات انجام‌شده در جهت شناسایی ابعاد و مولفه‌های حکمرانی آکادمیک در آموزش عالی صورت گرفته است. روش ‌شناسی: این پژوهش از نظر هدف کاربردی و با روش کیفی از نوع فراترکیب انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش شامل منابع معتبر علمی منتشرشده در بازه زمانی 2000 تا 2023 می‌باشد که از پایگاه‌های علمی داخلی و بین‌المللیnoormags ،magiran ، sid ، scopus ، science direct ، google scholar, taylor & francis و پایگاه نشریات با دسترسی آزاد گردآوری شده است. در این پژوهش از روش هفت مرحله‌ای سندلوسکی و باروسو (2007) استفاده شد؛ بنابراین، از میان منابع موردنظر با راهبرد جستجوی هدفمند، با مقایسه عنوان، چکیده، روش و یافته‌های پژوهش مرحله‌به‌مرحله تعداد 48 مقاله از دایره مطالعاتی حذف شد و در نهایت 45 منبع مبنای کدگذاری و تحلیل قرار گرفت. یافته‌ها: مولفه‌های حکمرانی آکادمیک در 77 کد، 16 مولفه و 9 بعد طبقه‌بندی شدند. ابعاد اصلی شامل: استقلال‌گرایی، چارچوب‌گرایی، جامعه‌گرایی، شمول‌گرایی، هدایت‌گری، آینده‌گرایی، فرهنگ‌گرایی، کیفیت‌محوری و دانش‌محوری است.نتیجه‌گیری: یافته‌های پژوهش در قالب ابعاد و مولفه‌های حکمرانی آکادمیک در آموزش عالی ایران می‌تواند به‌عنوان یک منبع ارزشمند در تدوین، توسعه و اجرای سیاست‌های حکمرانی در دانشگاه‌های ایران توسط سیاست‌گذاران آموزش عالی مورداستفاده قرار گیرد. علاوه بر این، از مدل ارائه‌شده می‌توان به‌عنوان مبنایی برای ارزیابی و بهبود شیوه‌های حکمرانی آکادمیک در دانشگاه‌های ایران و نقشه ‌راهی برای تغییر، تحول و توسعه دانشگاه‌ها بهره گرفت. 

explaining the dimensions and components of academic governance

objective: today, universities have a special place in societies and as one of the main players in the pyramid of power, they play a key role in the development of societies. the centrality of the university in today’s society has been achieved due to the direct role of the university in the production of new knowledge. because the production of knowledge has replaced capital assets and became the main element of economic growth. according to recent studies, university governance has been considered as an important and fundamental issue and a key element in the process of higher education reforms around the world. understanding the components and indicators of academic governance requires extensive research so that its results can be used for policy making in iran’s higher education. this research has been done with the aim of reviewing the studies done to identify the dimensions and components of academic governance in higher education.materials and methods: this research has been conducted with a qualitative approach using a meta-synthesis method. the statistical population of this research includes reliable scientific sources published in the period from 2000 to 2023, which have been collected from the domestic and international scientific databases of noormags, magiran, sid, scopus, science direct, google scholar, taylor & francis and doaj. next, sampling from the research community was done with a targeted search strategy and 45 of the 93 articles were selected, coded and analyzed by comparing the title, abstract, method and findings of the research sources according to the seven-step method of sandelowski and barroso (2007).results: academic governance components were classified into 77 codes, 16 components and 9 dimensions. the main dimensions include: independence-orientedness, framework-orientedness, community-orientedness, inclusion-orientedness, guidance-orientedness, futurism, culturalism, quality-orientedness and knowledge-orientedness.conclusion: based on the findings of this research, it is possible to reach a conceptual summary about the components of academic governance in iranian higher education, which higher education policy makers can use in formulating and implementing higher education policies. the presented model can be used as a basis for evaluating and improving academic governance practices in iranian universities and also as a road map for governance development.