‌آسیب‌شناسی خط‌مشی‌گذاری آموزش عالی در ایران

هدف: امروزه، آموزش عالی نقشی مهم برای کشورها در دستیابی به رشد و توسعه پایدار ایفا می‌کند. لذا، پرداختن به مسائل آموزش عالی اهمیت بسیاری دارد. از جمله مسائل پیش روی آموزش عالی کشور می‌توان به آسیب‌ها و موانع خط‌مشی‌گذاری آن اشاره کرد. از‌این‌رو، هدف پژوهش کنونی شناسایی آسیب‌های خط‌مشی‌گذاری آموزش عالی ایران است. روش‌شناسی: برای دستیابی به هدف پژوهش، از رویکرد کیفی و روش مطالعه اسنادی و نیز روش پدیدارشناسی از طریق ابزار مصاحبه نیمه ساختاریافته استفاده شد. بدین ترتیب، داده‌ها از متون منتشرشده صاحب‌نظران درباره آسیب‌های خط‌مشی‌گذاری آموزش عالی و نیز از متون پیاده‌سازی شده مصاحبه‌های انجام‌شده با خبرگان تا رسیدن به اشباع نظری گردآوری شدند. سپس، ‌داده‎های گردآوری‌شده با روش تحلیل محتوای مضمونی تجزیه‌وتحلیل و در سه دسته کلی آسیب‌های ساختاری، فرایندی و آسیب‌های مرتبط با ویژگی‌های زمینه‌ای خط‌مشی‌گذاری آموزش عالی ایران طبقه‌بندی شدند. یافته‌ها: یافته‌ها حاکی از آن بود که آسیب‌های کلان فرایندی خط‌مشی‌گذاری آموزش عالی کشور شامل «فراهم نبودن الزامات علمی و عملی فرایند خط‌مشی‌گذاری» و «ضعف در اجرای مناسب خط‌مشی‌‌های مدون» است. هم‌چنین، آسیب‌های کلان ساختاری خط‌مشی‌گذاری آموزش عالی کشور شامل «ضعف در برآورده ساختن الزامات موردنیاز برای پیاده‌سازی مناسب سیستم تمرکزگرای اداره امور» و «کم‌کارآمدی و پایین بودن میزان اثربخشی شورای عالی انقلاب فرهنگی» است. آسیب‌های کلان مرتبط با ویژگی‌های زمینه‌ای خط‌مشی‌گذاری آموزش عالی کشور نیز شامل «مساعد نبودن ویژگی‌های زمینه‌ای برای خط‌مشی‌گذاری درباره موضوعات آموزش عالی»، «کم‌کارآمدی فرهنگی دانشگاه‎ها در ساختن نظام هنجاری و در تولید علم و فراهم آوردن الزامات آن» و «فهم نادرست از پدیدار علم و فناوری و پدیدار آموزش عالی و دست نیافتن به یک اجماع بر سر آن‌ها» است. در انتها، پیشنهادهایی برای برطرف نمودن و یا به حداقل ‌رساندن آسیب‌ها به همراه مجموعه‌ای از توصیه‌های سیاستی ارائه گردید. بحث و نتیجه‌گیری: بهبود «خط‌مشی‌گذاری آموزش عالی کشور» مستلزم فراهم کردن زمینه برای مهیا شدن عوامل قانونی، سیاسی، اقتصادی، فناورانه، فرهنگی و اجتماعی مرتبط با «آن» است. در این راستا، عمل نمودن به توصیه‌های سیاستی ارائه‌شده در این پژوهش می‌تواند مثمر ثمر باشد.

pathology of higher education policy making in iran

purpose: today, higher education plays an important role for countries in achieving sustainable growth and development. therefore, addressing higher education issues is very important. among the issues facing the country’s higher education, we can mention the problems of its policy making. therefore, the aim of the current research is to identify the problems of higher education policy making in iran.methodology: to achieve the goal of the research, qualitative approach and documentary study method as well as phenomenological method were used through semi-structured interview tool. in this way, the data were collected from the published texts of experts about the harms of higher education policy and also from the implemented texts of the interviews conducted with experts until reaching theoretical saturation. then, the collected data were analyzed by thematic content analysis method and classified into three general categories of structural problems, process problems and problems related to contextual characteristics.findings: the findings indicated that the macro-process problems of the country’s higher education policy-making include the lack of scientific and practical requirements of the policy-making process and weakness in the proper implementation of written policies. also, the macro-structural problems of the country’s higher education policymaking include weakness to meet the requirements needed for the proper implementation of the centralized administration system and inefficiency and low effectiveness of the supreme council of the cultural revolution. major problems related to the contextual characteristics of higher education policymaking in the country also include unfavorability of contextual characteristics for policymaking on higher education issues, cultural inefficiency of universities in building a normative system and in producing science and providing its requirements and incorrect understanding of the phenomenon of science and technology and the phenomenon of higher education and not reaching a consensus on them. at the end, some suggestions were made to eliminate or minimize these problems along with a set of policy recommendations.discussion and conclusion: improving the higher education policy making of the country requires providing the ground for the preparation of legal, political, economic, technological, cultural and social factors related to it. in this regard, following the policy recommendations presented in this research can be fruitful.