مطالعۀ کیفی تجارب اعضای هیئت‌علمی از مفهوم «گرانباری نقش»

باهدف بازنمایی تجارب اعضای هیئت‌علمی دانشگاه‌ها از ایفای هم‌زمان نقش‌های چندگانه شغلی و خانوادگی پژوهشی با رویکرد تفسیری و با روش نظریۀ داده‌ بنیاد انجام شد. میدان تحقیق، دانشگاه کردستان و مشارکت‌کنندگان بالقوه همۀ اعضای هیئت‌علمی تمام‌وقت بودند که جهت انتخاب نمونه از شیوۀ نمونه‌گیری هدفمند با روش بیشینۀ تنوع استفاده گردید که نهایتاٌ پس از دست‌یابی به اشباع نظری به 18 نفر رسید. ابزار گرد‌آوری داده‌ها یک پروتکل مصاحبۀ نیمه‌ساختارمند با 10 سوال بود. برای افزایش پایایی از روش بازبینی توسط مشارکت‌کنندگان و مرور توسط اعضای هیئت‌علمی غیر شرکت‌کننده در پژوهش استفاده شد. تجزیه‌وتحلیل داده‌ها به شیوۀ کدگذاری نظری سه مرحله‌ای و با استفاده از نرم‌افزار maxqda انجام گرفت. مولفه‌های مرتبط با گرانباری نقش در پنج دسته عوامل زمینه‌‌ای، فرایندی، علی، راهبردی و پیامدی احصا شدند. یافته‌ها حاکی از آن بود که اعضای هیئت‌علمی زن و مرد به گونه‌های متفاوتی پدیدۀ گرانباری نقش را تجربه کرده بودند. شیوۀ نگرش و تفکر اعضای هیئت‌علمی که مسئولیت مراقبت از بچه‌ها و یا والدین سالمندشان را بر عهده داشتند بر میزان سازگاری آنان با گرانباری نقش تاثیر داشت. تجربۀ آن دسته از اعضای هیئت‌علمی که در مدیریت‌های اجرایی دانشگاهی نیز ایفای نقش می‌کردند با تجربۀ اعضای هیئت‌علمی که در کارهای اجرایی درگیر نبودند از گرانباری نقش متفاوت بود. به نظر مدیران دانشگاهی، مقابله و سازگاری با گرانباری نقش، امری ممکن و لازم است. با تغییر دیدگاه اعضای هیئت‌علمی نسبت به دانشگاه، داشتن برنامۀ ‌‌کاری منظم و اولویت‌دهی به کارها می‌توان میزان فشار کاری و ذهنی بر اعضای هیئت‌علمی را کاهش داد. مصاحبه‌شوندگان بر این باور بودند تغییر قوانین دانشگاهی و داشتن انتظارات متناسب با میزان دریافتی آن‌ها از راه‌حل‌های مفید دیگر برای کاهش گرانباری نقش اعضای هیئت‌علمی است.

A Qualitative Study of Faculty Members' Experiences of the Concept of Role Overload

The present research aims to represent faculty members’ experiences of their simultaneous performance of multiple family and university roles. An interpretive approach with the grounded theory method was applied. The University of Kurdistan was the research field, and potential participants were all fulltime faculty members. A targeted sampling method with the maximum diversity was used. Eighteen faculty members were selected after achieving theoretical saturation. The data collection instrument was a semistructured interview questionnaire with ten questions. To increase reliability, the review method was used by participants and nonparticipating faculty members. Data were analyzed using threestep theoretical coding using MAXqda software. Factors related to role overload were investigated in five categories: contextual, process, causal, strategies, and consequences. The findings indicated that male and female faculty members experienced the phenomenon of role overload in different ways. The attitudes of faculty members responsible for caring for their children or elderly parents impacted their adaptability to role overload. The role overload experience of those faculty members who also played a role in academic executive management was different from the experience of faculty members who were not involved in executive activities. According to university administrators, it is possible and necessary to adapt to the role overload. By changing faculty members’ attitudes towards university, having a regular work program, and prioritizing tasks, the amount of work and mental pressure on faculty members can be reduced. The interviewees believed that changing academic rules and having expectations according to their salary are other useful solutions to reduce faculty members’ role overload.