تدوین الگوی مطلوب معیارهای گزینش رئیس دانشگاه جهت کاربست در دانشگاه‌های ایران

مسئله و هدف: گزینش رئیس دانشگاه با عنایت به نقش دانشگاه در جهان دانش‌محور امروزی هرساله از پیچیدگی بیشتری برخوردار می‌گردد. ازاین‌رو انتظار می‌رود که در زمان انتصاب یا انتخاب چنین مدیری از یک فرآیند دقیق و آگاهانه استفاده شود. با توجه به اهمیت گزینش روسای دانشگاه بر اساس معیارهای مناسب، پژوهش حاضر با هدف تدوین الگوی مطلوب معیارهای گزینش رئیس دانشگاه به‌منظور کاربست در دانشگاه های ایران انجام شد.روش کار: این پژوهش ازلحاظ هدف، کاربردی و ازنظر رویکرد، ترکیبی اکتشافی متوالی بود. جامعه آماری (میدان پژوهش) بخش کیفی را آیین نامه مدیریت دانشگاه ها در کشورهای جهان و بخش کمی را، اعضای هیئت‌علمی دارای سابقه مدیریت و یا تدریس دروس مدیریتی شامل می‌شدند. نمونه آماری بخش کیفی شامل آیین نامه مدیریت دانشگاه در شانزده کشور جهان و در بخش کمی 20 نفر از خبرگان آموزش عالی بود. روایی پژوهش، با استفاده از روایی محتوایی و پایایی آن با استفاده از روش گروه همتایان تائید شد. پایایی بخش کمی نیز با استفاده از نرخ ناسازگاری کمتر از 1/0 به دست آمد. داده های بخش کیفی با استفاده از روش گراندد تئوری و بخش کمی با روش تحلیل سلسه‌مراتبی با استفاده از نرم افزار expert choice تجزیه‌وتحلیل شد.یافته ها: یافته های پژوهش حاکی از آن بودند که از 16 سند، تعداد 78 کد باز استخراج‌شده است که این کدها در مرحله بعدی در شش معیار ویژگی‌های مدیریتی، گزینش غیرمتمرکز، ساختار، ویژگی‌های عمومی، ویژگی‌های شخصیتی و ویژگی‌های علمی و در پایان تحت دو معیار کلی سازمانی و فردی طبقه بندی شدند. نتایج تحلیل سلسله‌مراتبی نشان داد میانگین وزن تلفیقی معیارها بدین‌صورت می‌باشد: معیار سابقه مدیریت دانشگاهی 047/0، مدیریت علمی 046/0، دوراندیشی علمی 039/0، نگرش علمی 038/0، صلاحیت حرفه ای 037/0، تناسب رشته با مدیریت 036/0، مدیریت ارتباطات، مدیریت تغییر و سابقه مدیریت در سایر سازمان‌ها 031/0، امور دانشجویی 026/0، برنامه ریزی 023/0، قدرت تصمیم‌گیری 022/0، توانمندی علمی و تفکر استراتژیک 021/0، مشارکت در امور دانشجویی، انتخاب تعاملی و مشارکتی، اقتدار و صلاحیت علمی 020/0.نتیجه گیری: بر اساس نتایج پیشنهاد می شود، ضمن استفاده مسئولین وزارت علوم، تحقیقات و فناوری از الگوی جامع تدوین‌شده در این پژوهش ، سعی شود معیارهای به‌دست‌آمده این مطالعه در هنگام گزینش روسای دانشگاه‌های کشور مدنظر قرارگرفته گیرد و کمیته‌ای منتخب از خبرگان نظام آموزش عالی و ذی نفعان این نظام، انتخاب رئیس دانشگاه را بر عهده گیرند. 

Development of an optimal model of criteria for selecting the presidents of the universities in Iran

Objective: The selection of the presidents of the universities, considering the role of the university in today’s knowledgebased world, becomes more complex every year. It is therefore expected that a careful and informed process be used when appointing or selecting such a manager. Considering the importance of selecting university presidents based on appropriate criteria, the present study was conducted with the aim of developing a favorable model of criteria for selecting university presidents for employment in Iranian universities.Materials: The research method was applied in terms of purpose and consecutive exploratory combination in terms of approach. The statistical population (research field) in the qualitative part of the study included management regulations of universities in the world and in the quantitative part included faculty members with a history of managing or teaching management courses. The statistical sample of the qualitative section included university management regulations in sixteen countries and in the quantitative section 20 higher education experts. The validity of the study was confirmed using content validity and its reliability was confirmed by the peer group method. Quantitative part reliability was also obtained using an incompatibility rate of less than 0.1. Qualitative data were analyzed using grounded theory method and quantitative data were analyzed using hierarchical analysis using expert choice software.Results and Discussion:  The findings showed that out of 16 documents, 78 open codes were extracted which were classified, in the next step, in six criteria of managerial characteristics, decentralized selection, structure, general characteristics, personality traits and characteristics. Finally, these items were classified scientifically under two general organizational and individual criteria. The results of hierarchical analysis showed that the average combined weight of the criteria is as follows: academic management history criterion 0.047, scientific management 0.046, scientific foresight 0.039, scientific attitude 0.038, professional competence 0.037, appropriateness field with management of 0.036, communication management, change management and management history in other organizations 0.031, student affairs 0.026, planning 0.023, decision making 0.022, scientific capability and strategic thinking 0.021, participation in student affairs, interactive and participatory choice, authority and academic competence 0.020. Comprehensive model of this research could be used by the officials of the Ministry of Science, Research and Technology to select university presidents in the country. Therefore, according to the obtained results, it is suggested that the aforementioned criteria to be followed in selecting universities presidents. It is also recommended that a committee consisting experts of higher education system select the presidents.