ارزیابی وقوع پدیده انفجار سنگ در ساختگاه تونل‌ها با روش‌های تجربی و نیمه تجربی - مطالعه موردی: تونل حاجی‌آباد در استان هرمزگان

در این پژوهش به جنبه‌های مختلف پدیده انفجار سنگ در ساختگاه تونل حاجی‌آباد در استان هرمزگان پرداخته شده است. با توجه به اینکه ساختگاه این تونل از نظر شرایط زمین‌شناسی در یک محیط تکتونیزه فعال قرار گرفته و دارای سنگ‌های توده‌ای با استقامت بالا تا زون‌های گسلی خردشده است و نیز عمق قرارگیری تونل در بعضی از قسمت‌ها به بیش از 100 تا 253 متر می‌رسد، اهمیت مطالعه و بررسی پدیده انفجار سنگ برای ایمنی جان نیروی کار و تجهیزات و پایداری این تونل بسیار مهم می‌باشد. بدین منظور، ابتدا ساختگاه تونل حاجی‌آباد از لحاظ شرایط زمین‌شناسی مهندسی با استفاده از روش توصیف ژئوتکنیکی مبنا (bgd) به ده واحد تقسیم شده است که شامل هشت واحد t1 تا t8  و دو زون خورد شده tf1 و tf2 است. سپس با استفاده از روش‌های تجربی و نیمه تجربی متداول، پدیده انفجار سنگ در ساختگاه تونل  مورد ارزیابی قرار گرفته است. در روش تجربی از معیار گوئل و همکاران استفاده شده است که بر اساس آن در هیچ‌یک از واحدهای تونل پدیده انفجار سنگ رخ نمی‌دهد. با استفاده از روش‌های نیمه تجربی شامل معیار انرژی الاستیک خطی واحدهای ساختگاه تونل در محدوده پدیده انفجار خیلی کم تا متوسط و با استفاده از معیار تنش مماسی، واحدهای ساختگاه در محدوده متوسط تا خیلی شدید و بر اساس معیار تنش‌ها این واحدها در محدوده متوسط تا شدید و در نهایت با استفاده از معیار تردی تمام واحدهای ساختگاه در محدوده انفجار شدید قرار می‌گیرند.

evaluation of rock burst phenomena in tunnel sites using experimental and semi-experimental methods – a case study: haji-abad tunnel in hormozgan province

in this research, various aspects of the rock burst phenomenon in the haji-abad tunnel site in the hormozgan province have been discussed. considering that the tunnel site is located in an active tectonized environment in terms of geological conditions and the depth of the tunnel in some parts reaches more than 100 to 253 m, and also considering the variety of rocks in the tunnel site, which are massive rocks with high strength up to broken fault zones, the importance of studying and investigating the phenomenon of rock burst is very important for the safety of the labor force and equipment and the stability of the underground space. for this purpose, the haji-abad tunnel site has been divided into ten units of engineering geological conditions using the bgd method, which includes eight units t1 to t8 and two crashed zones tf1 and tf2. then, using common experimental and semi-experimental methods, the phenomenon of rock burst in the tunnel site has been evaluated. in the experimental procedure, goel et al.’s criterion was used, according to which the rock burst phenomenon does not occur in any of the tunnel units. using semi-empirical methods, including the criterion of linear elastic energy of the tunnel site units in the range of very low to moderate rock burst phenomena and using the tangential stress criterion, the site units in the medium to very high range and based on the stress criteria of these units in the moderate to high range and finally, using the fragility criterion, all site units are placed in the range of high rock burst.