مدل سازی سیستم پویای مخزن سدهای چند منظوره متوالی با استفاده از نرم‌ افزار vensim

طرح های سدسازی، از جمله طرح های مهم مهندسی هستند که نقش انکارناپذیری در اقتصاد ملی ایفا می نمایند. علم پویایی سیستم یک ابزار مدیریتی است که قادر به شبیه سازی سیستم های پیچیده منابع آب می باشد. این مدل در شبیه سازی منابع آب دارای قابلیت های مختلف از قبیل افزایش سرعت در توسعه مدل، قابلیت توسعه گروهی مدل، ارتباط موثر با نتایج و افزایش اعتماد به مدل در اثر مشارکت کاربر می باشد. در این تحقیق مدل سیستم پویای سدهای چند منظوره متوالی کاردنه-سنا واقع در استان بوشهر شبیه سازی شده است. هدف از این مدل سازی تحقق نیازهای مختلف از سد (شرب، محیط زیست و کشاورزی صنعتی) پیش از ساخت آن و همچنین بررسی اثر ساخت سد در بالادست بر تامین نیازهای سد پایین دست  می باشد. همچنین با استفاده از این مدل می توان تغییرات رواناب پایین دست سد در صورت احداث آن و تغییر درصدهای تامین حجمی-زمانی سد پایین دست را تعیین نمود. مطالعه نتایج پس از محاسبه درصد سالانه و ماهانه تامین حجمی و زمانی نیازهای مختلف و منبع تامین آن ها و همچنین در نظر گرفتن دو چاه آب شرب جهت تامین آب شرب در ماه هایی که سد قادر به تامین آب شرب نمی باشد و حداکثر دبی خط لوله انتقال آب شرب کنونی منطقه، انجام گرفت. جهت مدلسازی 6 سناریو مدیریتی در نظر گرفته شد که در نهایت سناریو ششم به عنوان بهینه ترین سناریو در نظر گرفته شد. جهت ارزیابی مدل، مقادیر شبیه سازی شده با مقادیر مشاهده شده حجم آب سد سنا مقایسه گردید. نتایج حاکی از آن است که درصد تامین حجمی نیازهای شرب، محیط زیست و کشاورزی صنعتی سد کاردنه به ترتیب 97/66، 96/59 و 82/76 و همچنین درصد تامین حجمی نیازهای محیط زیست و کشاورزی از سد سنا به ترتیب 100، 83/48 درصد می باشد که در محدوده قابل قبول وزارت نیرو می باشند. بر اساس این پژوهش مشخص گردید، با مدل سازی بر اساس شاخص های ارزیابی مدل شامل درصد تامین حجمی و درصد تامین زمانی نیازهای مختلف، به راحتی می توان اثر سیاست های بهره برداری و مدیریتی را بر نحوه تعیین و تخصیص منابع آب مشاهده و بهینه ترین تصمیم را اتخاذ نمود. 

dynamic systems modeling of consecutive multi-purpose reservoir dam by using vensim software

the science of system dynamics is a management tool capable of simulating complex systems in water resources. in this research, the model of the dynamic system of multi-purpose consecutive kardeneh-sana dams located in bushehr province has been simulated. the purpose of this modeling is to realize the different needs of the dam (drinking, environment and industrial agriculture) before its construction and also to investigate the effect of construction of the upstream dam on the supply of the downstream dam. the results were studied after calculating the annual and monthly percentage of volume and time supply of the different needs and source of supply, as well as considering two drinking water wells to provide drinking water in the months when the dam is not able to provide drinking water and the maximum the discharge of the current drinking water pipeline of the region was carried out. six management scenarios were considered for modeling, and finally the sixth scenario was considered as the most optimal scenario. in order to evaluate the model, the simulated values were compared with the observed values of the water volume of sana dam. the results indicate that the volume supply of drinking, environment and industrial agriculture needs of kardeneh dam is 97.66, 96.59 and 82.76 respectively, and also the volume supply of environment and agriculture needs from sana dam is 100, 48 respectively. it is 83.0%, which is within the acceptable range of the ministry of energy. based on this research, it was determined that by modeling based on model evaluation indicators including percentage of volume supply and percentage of time supply of different needs, it is easy to determine the effect of management and exploitation policies on the way of determining and allocating resources. water observed and made the most optimal decision.