ارایه روشی جهت شناسایی و اولویت‌بندی نقاط مستعد مخاطرات درشبکه‌های حمل‌ونقل جاده‌ای، مطالعه موردی استان اصفهان

شبکه‌های حمل‌ونقل جاده‌ای به عنوان گسترده‌ترین و دردسترس‌ترین نوع جابجایی بار و مسافر، در معرض پهنه گسترده‌ای از مخاطرات طبیعی و انسانی قرار دارند. از این‌رو شناسایی واولویت‌بندی نقاط مستعد مخاطره در این شبکه‌ها نقش به‌سزایی در کنترل و کاهش آسیب‌های ناشی از وقوع مخاطرات خواهد داشت. در این پژوهش پس از شناسایی این نقاط برمبنای نقشه‌های هم‌پوشانی مخاطرات و شبکه راه‌ها، به ارایه روشی جهت همگون‌سازی اثرمخاطرات طبیعی و انسانی در شبکه‌ راه‌ها پرداخته می‌شود. در این روش با محاسبه منافع و هزینه‌های ریالی ایمن‌سازی نقاط مستعد مخاطره، شاخص منفعت به صورت نسبت ریالی منافع ایمن‌سازی به هزینه‌های آن در هرنقطه تعریف گردیده و با استفاده از ضرایبی نسبت به نوع مخاطره و موقعیت آن نقطه در شبکه راه‌ها تصحیح می‌گردد. به عنوان مطالعه موردی، با بکارگیری این روش در شبکه راه‌های برون‌شهری استان اصفهان نمونه نتایج زیر حاصل گردید : در استان اصفهان، 62/6 درصد خسارات واردبر شبکه راه‌ها مربوط به وقوع مخاطرات طبیعی و 37/4 درصد آن مربوط به وقوع مخاطرات انسانی (تصادفات جاده‌ای) می‌باشد. به لحاظ خسارات ناشی از وقوع مخاطرات، شهرستان‌های کاشان، شهرضا و شاهین‌شهرو میمه به ترتیب پرمخاطره‌ترین شهرستان‌های استان اصفهان می‌باشند. در شبکه راه‌های استان اصفهان، مخاطره زمین‌لغزش 10/6 برابر بحرانی‌تر از مخاطره زلزله و 39/3 برابر بحرانی‌تر از مخاطره سیل می‌باشد و سایر مخاطرات طبیعی دارای پتانسیل بحران‌سازی اندکی می‌باشند. درصورت وقوع مخاطره سیل و تخریب پل رودخانه شور در محور مبارکهبروجن کلیه دسترسی‌های اصلی شهرستان سمیرم قطع و موجب وضعیت بحرانی در این شهرستان می‌گردد. همانگونه که مشاهده می‌گردد، این روش از یک طرف به دلیل قابلیت جمع‌بندی کلیه مخاطرات طبیعی و انسانی در شبکه راه‌ها و از طرف دیگر به دلیل قابلیت اصلاح شاخص منفعت درهرنقطه نسبت به کل نقاط شبکه، دارای جواب‌های منطقی برای تصمیم‌گیری‌های کلان مدیریتی، تخصیص بودجه شهرستانی و حتی برنامه‌‌ریزی جزیی درنهادهای ذیربط می‌باشد.