قیمت‌گذاری عوارض آزادراه‌ها با توسعه مدل‌های اقتصادی در شرایط عدم قطعیت

استفاده از سرمایۀ بخش خصوصی راه‌حل پایدار و مناسب برای توسعه زیرساخت‌های حمل و نقل به خصوص آزادراه‌ها است. تحلیل اقتصادی احداث آزادراه‌ها در مرحله برنامه‌ریزی و تعیین نرخ اقتصادی عوارض در آنها لازمه جلب اطمینان سرمایه‌گذاران در این بخش است. اطلاع از نرخ عوارض در نقطه سربه‌سر اقتصادی و محاسبه دقیق شاخص‌های اقتصادی احداث آزادراه‌ها، ریسک سرمایه‌گذاری را برای سرمایه‌گذار خصوصی کم می‌کند. شناسایی موارد هزینه‌ای و درآمدی احداث آزادراه‌ها و تعریف رویکردی مشخص برای محاسبه نرخ عوارض با درنظر گرفتن ارزش زمانی پولی و عدم قعطیت هزینه‌ها و درآمدها یکی از چالش‌های پیشروی دولت در این صنعت است. در این مقاله، بر اساس اسناد مطالعه تعدادی آزادراه در کشور، موارد هزینه‌ای و درآمدی ساخت یک آزادراه شناسایی و به صورت سلسله مراتبی دسته‌بندی شده است. یکی از روش‌های تعیین نرخ عوارض در نقطه سربه‌سر، روش‌های اقتصاد مهندسی است. عموماً در این روش‌ها، موارد هزینه‌ای و درآمدی طرح ثابت و قطعی فرض می‌شوند. در حالیکه در واقعیت این مقادیر پیش‌بینی‌شده و غیرقطعی‌اند. در این مقاله، مدل‌های اقتصاد مهندسی در شرایط تصادفی‌بودن درآمدها و هزینهها تحت توزیع آماری بتا توسعه داده شده‌اند. دو مدل اقتصاد مهندسی برای تحلیل اقتصادی و تعیین نرخ عوارض آزادراه‌ها تحت قطعیت و عدم قطعیت درآمدها و هزینه‌ها و بر اساس ساختار شکست آنها ارائه شده است. جهت اعتبارسنجی مدل‌های پیشنهادی، نرخ اقتصادی عوارض در یکی از آزادراه‌های در حال احداث و بر اساس داده‌های مرحله مطالعاتی آن تعیین شده است. نتایج تحلیل اقتصادی نشان می‌دهد که تعیین نرخ عوارض به صورت سنتی برای سرمایه‌گذار بخش خصوصی جذابیتی ندارد و پیشنهاد می‌شود از رویکرد ارائه‌شده به جای رویکرد سنتی در تحلیل اقتصادی و قیمت‌گذاری عوارض استفاده شود.

A Freeway Pricing Model by Development of Stochastic Economic Engineering Models

Each society needs the development of basic infrastructure, including the road. The use of private sector capital is a sustainable and appropriate solution for the development of transport infrastructure, especially freeways. The economic analysis of the freeways in the planning phase and the road pricing are necessary to trust the investors. The investment risk for private investors is reduced by calculating the economic toll rates. Identifying costs and revenues of freeways and defining an approach for calculating toll rates by considering the time value of money and uncertainty in estimation of the costs and revenues is one of the challenges in this industry. In this paper, the annual cost and revenue of a freeway identified and classified by studding documents of some road projects in Iran. Two economic engineering models are developed to determine the economic toll rate with certainty and uncertainty of parameters. The proposed method is implemented on one of the freeways and the results are compared with traditional analysis. The results show that the estimated toll on the freeway is not economically justified in the traditional way.