ارزیابی عملکرد هیدرولیکی سازه‌های تنظیم و توزیع آب در شبکه آبیاری ورامین

در هر شبکه‌ آبیاری سازه‌های متفاوتی وظیفه تنظیم رقوم آب و همچنین آبگیری را بر عهده دارند. از بین آنها می‌توان به سرریزهای نوک‌اردکی و آبگیرهای مدول نیرپیک اشاره کرد که در بسیاری از شبکه‌های آبیاری کشور به‌کار ‌رفته‌اند. برای بهبود بهره‌برداری از شبکه‌های آبیاری، ارزیابی عملکرد هیدرولیکی این سازه‌ها و اطلاع از کارایی وضع موجود آنها باید جزء برنامه مدیریت بهره‌برداری و نگهداری شبکه آبیاری باشد؛ در حالی که این مهم کمتر مورد توجه مدیران بهره‌برداری قرار گرفته است. هدف از انجام تحقیق حاضر ارزیابی عملکرد فنی و وضعیت بهره‌برداری سازه‌های تنظیم، توزیع و کنترل جریان در شبکه آبیاری ورامین است. به این منظور عملکرد 15 دریچه آبگیر از نوع مدول نیرپیک و هفت سازه تنظیم سطح آب از نوع سرریز نوک‌اردکی، با کاربرد تجهیزات دقیق اندازه‌گیری دبی ارزیابی شد. مقایسه دبی اسمی و دبی اندازه‌گیری ‌شده نشان می‌دهد که دریچه‌های نیرپیک در محدوده‌ی 8% تا 83% خطا در آبدهی دارند و به طور متوسط 22% بیش از مقدار مورد نظر بهره‌بردار، آب عبور می‌دهند. تنظیم نامناسب سطح آب توسط سازه نوک‌اردکی، انباشت رسوب و فرار آب از حاشیه دریچه‌های آبگیر، از دلایل اصلی این اختلاف دبی است. سازه‌های تنظیم نیز به‌دلیل عدم خدمات مناسب دچار آسیب‌های ساختاری شده‌اند؛ بطوریکه مقدار متوسط ضریب دبی جریان در سرریزهای نوک‌اردکی به 55/1 افزایش یافته است. بنابراین با رفع مشکلات فنی و نگهداری که در نتایج این تحقیق آمده است، می‌توان به الگوی مناسبی از توزیع آب رسید.