اثرات اقتصادی رقیق‌شدگی پیش‌بینی نشده در کارگاه‌های استخراج زیرزمینی، مطالعه موردی مجموعه معادن منگنز ونارچ

در کارگاه‌های استخراج زیرزمینی به دلیل اضافه‌شکست و ریزش دیواره‌ها و سقف و مخلوط شدن باطله با ماده معدنی پدیده رقیق‌شدگی پیشبینی‌ نشده رخ می‌دهد. این پدیده سبب کاهش عیار ماده معدنی و به دنبال آن صرف هزینه جهت جبران نقصان عیار می‌شود و از طرف دیگر موجب صرف هزینه برای استخراج باطله می‌گردد. از این رو اندازه‌گیری میزان اضافه شکست و ریزش به منظور تعیین رقیق‌شدگی و به دنبال آن بررسی اثر اقتصادی ناشی از آن در کارگاه‌های استخراج زیرزمینی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. لازمه این اندازه‌گیری، رصد کردن فضای حفاری است زیرا تنها با معلوم بودن عیار محصول خروجی معدن که مخلوطی از تولید کارگاه‌های مختلف با تناژها، عیارها و رقیق شدگی‌های گوناگون است نمی‌توان وضعیت رقیق‌شدگی‌های رخ داده شده در کارگاه‌ها را به تفکیک کارگاه مشخص کرده و از آنجا پیامدهای حاصل از اضافه شکست را مطالعه کرد. در این مقاله با استفاده از سیستم مانیتورینگ فضای حفاری، به بررسی تاثیر اضافه شکست و ریزش کارگاه‌ها در کاهش عیار و ایجاد رقیق‌شدگی و از آنجا افزایش هزینه استخراج کانسنگ و به دنبال آن کاهش سود حاصل از فروش محصول پرداخته شد. به این منظور با تعریف معادل خطی اضافه شکست و ریزش برای رقیق‌شدگی، سیستم مذکور بر روی تعداد 24 کارگاه استخراج، از مجموعه معادن منگنز ونارچ به اجرا در آمد و منجر به کشف روابط حاکم بین پارامترهای اضافه شکست و رقیق‌شدگی و پارامترهای اقتصادی از جمله رابطه پیش‌بینی افت سود ناشی از اضافه شکست گردید. نتایج حاصل از تحلیل داده‌ها نشان می‌دهد اضافه شکست حد سربه‌سری در مقدار 2.18 متر که رقیق‌شدگی 67.38 درصد را به همراه دارد اتفاق افتاده و در این حالت میانگین عیار ماده معدنی استخراجی نسبت به عیار برجا با 16 واحد افت همراه بوده و اضافه شکست و ریزش بیشتر از آن زیان‌دهی معدن‌کاری را در پی خواهد داشت.