بررسی روش ساخت و مطالعه تکنیک طلاکاری روکش فلزی درب مسجد امام اصفهان

هنر صفوی همواره از هنرهای غنی و باارزش سرزمین ایران بوده و در میان هنرهای اسلامی نیز از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. در میان آثار به جای مانده از عصرصفوی، مجموعه میدان نقش جهان از اهمیت خاصی برخوردار است که در آن مسجد امام اصفهان دارای ویژگی‌ها و تعدد هنرهای بسیار است. اما یکی از ویژگی‌های بارز آن که تاکنون مورد بررسی فنی قرار نگرفته، درب اصلی مسجد و پوشش فلزی آن است. در این پژوهش با محوریت شناسایی جنس پوشش فلزی درب و نحوه ساخت آن، همچنین شناسایی روش طلاکاری بکار رفته در تزیین درب، سعی شده گامی در جهت شناسایی بهتر هنر فلزکاری عصر صفوی برداشته شود. بدین منظور از قسمت‌های مختلف درب نمونه برداری شد و با روش‌های آنالیز دستگاهی شامل semeds، icpoes و همچنین متالوگرافی مورد بررسی و مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان داد که در ساخت ورقه فلزی روی درب از آلیاژ نقره و مس استفاده شده است. همچنین مقادیر بسیار کمی از عناصر آرسنیک، روی و سرب نیز در ترکیب آلیاژی شناسایی شد که می‌تواند مربوط به سنگ معدن مورد استفاده و فرآیند قالگذاری برای استخراج باشد. روکش نقره‌ای با روش چکش کاری و تابکاری به صورت ورقه در آمده است که نشانه‌های این فرآیند به صورت خطوط لغزش و دو‌قلویی‌ها در ریزساختارها مشاهده می‌شوند. همچنین برای تزیینات طلاکاری آن، از روش طلاکاری آتشی استفاده شده است. وجود جیوه در لایه‌ طلا و همچنین خلل و فرج‌ موجود در آن، استفاده از این روش طلاکاری را تایید می‌نماید.