بررسی اثر حفاظتی آنتی ونوم پلی والان و کوارستین بر تغییرات هموگرام و شکنندگی اسمزی گلبول‌های قرمز در پی تزریق سم کژدم mesobuthus eupeus در موش صحرایی

عقرب گزیدگی یکی از خطرهای کلان بهداشت و سلامت انسان و حیوانات به ویژه در مناطق گرمسیری است. کژدم مزوبوتوس یوپیوس یکی از شش کژدم مهم و خطرناک در منطقه خوزستان و ایران است. در این پژوهش، اثرات سم این کژدم بر تابلوی خونی و شکنندگی اسمزی گلبول‌های قرمز (of) و همچنین مقایسه کارایی آنتی ونوم پلی والان و ماده‌ی آنتی‌اکسیدان کوارستین در حفاظت از گلبول‌های قرمز در موش صحرایی مورد بررسی قرار گرفته‌اند. تعداد 90 سر موش صحرایی نر نژاد ویستار به طور تصادفی به 5 گروه دسته‌بندی شدند. گروه 1 (کنترل) سرم فیزیولوژی، گروه 2 سم کژدم، گروه3 سم و آنتی ونوم، گروه 4 سم و کوارستین و گروه 5 سم و آنتی ونوم و کوارستین را به صورت درون صفاقی دریافت کردند. خون‌گیری از درون قلب در زمان‌های 1، 3 و 24 ساعت پس از تزریق سم و در هر بار از 6 سر موش صحرایی انجام گرفت. یافته‌های به دست آمده از هموگرام نشان‌دهنده‌ی کاهش غیرمعنی دار شاخص‌های اریتروسیتی شامل pcv و hb، 24 ساعت پس از تزریق سم در گروه‌های 2 و 4 بود. ولی در گروه‌های 3 و 5 با تجویز پادزهر چنین کاهشی دیده نشد. همچنین در گروه‌های دریافت‌کننده‌ی سم (2، 3، 4 و 5) افزایش معنی دار در شمار پلاکت‌ها، یک ساعت پس از تزریق و افزایش معنی دار شمار نوتروفیلها و کاهش لنفوسیتها، 3 ساعت پس از تزریق مشاهده گردید. میزان شکنندگی اسمزی گلبول‌های قرمز در کلیه گروه های دریافت کننده سم، افزایش یافت و این افزایش در رقت‌های 45/0، 40/0 و 35/0 درصد بافر نمکی، نسبت به گروه کنترل معنی دار بود (05/0p < ). بنابراین میتوان چنین نتیجه گیری کرد که سم کژدم مزوبوتوس یوپیوس سبب افزایش شکنندگی اسمزی گلبول های قرمز و نیز نوتروفیلی می‌گردد. همچنین تجویز آنتی ونوم و یا کوارستین به طور جداگانه یا همزمان در دوز و زمان به کار رفته در این مطالعه، اگر چه در بهبود شاخصهای اریتروسیتی موثر است، اما نمیتواند از افزایش شکنندگی اسمزی گلبول‌های قرمز و تغییرات لکوگرام در پی تزریق سم جلوگیری نماید.