اثر توسعه رشد گیاه بر مقادیر شاخصهای کیفیت علوفه در مراتع کوهستانی سبلان

تعیین ارزش غذایی گیاهان مرتعی، به‌منظور ارزیابی مقدار انرژی در دسترس دام در مراحل مختلف رشد، تشخیص زمان مناسب چرا و افزایش عملکرد دام بدون آسیب رساندن به گیاهان مرتعی موضوعی مهم است. در این مطالعه از 4 گونه مرتعی شاملalopecurus textilis ، festuca sulcata، poa trivialis، bromus tomentellus در مراحل مختلف رشد (رشد رویشی، گلدهی و بذردهی) در سال 1387 نمونه‌برداری شد. شاخصهای کیفیت علوفه شامل درصد پروتیین‌خام (cp) ، درصد الیاف نامحلول در شوینده اسیدی (adf) ، درصد هضم‌پذیری ماده خشک (dmd) و مقدار انرژی متابولیسمی (me) بر مبنای دستورالعمل aoac (2000) به‌منظور اطلاع از حد بحرانی‌شان برای تامین نیاز روزانه واحد دامی اندازه‌گیری شدند. به‌منظور مقایسه گونه‌ها و مراحل رشد از نظر شاخصهای کیفیت علوفه، از تجزیه و تحلیل واریانس یک طرفه (glm) و به‌منظور مشاهده منابع تغییرات درون گروهی، از آزمون مقایسه دانکن استفاده شد. نتایج نشان می‌دهد که میانگین مقادیر پروتیین‌خام مراحل مختلف رشد به‌ترتیب عبارتند از 96/9، 18/8 و 09/6 درصد که در مراحل اولیه رشد و مرحله گلدهی، بالاتر و در مراحل پایانی رشد کمتر از مقدار تقریبی سطح بحرانی آن (7 درصد) برای تامین نیاز روزانه واحد دامی (گوسفند 50 کیلوگرمی) است. میانگین مقادیر هضم‌پذیری در مراحل رشد به‌ترتیب 34/51، 86/46 و 69/41 درصد می‌باشد که در مرحله رشد رویشی، بالاتر و در مرحله گلدهی و بذردهی، کمتر از سطح بحرانی آن (50 درصد) برای نیاز نگهداری یک واحد دامی است. مقادیر انرژی متابولیسمی نیز در مراحل مختلف رشد به‌ترتیب عبارتند از: 73/6، 97/5 و 09/5 مگاژول بر کیلوگرم ماده خشک که مقدار آنها در تمامی مراحل رشد کمتر از مقدار تقریبی سطح بحرانی آن (8 مگاژول) برای تامین نیاز نگهداری روزانه یک واحد دامی می‌باشد. این امر بیانگر این است که مطلوبیت کیفیت علوفه مرتع در مراحل مختلف رشد یکسان نمی‌باشد و لازم است نیاز روزانه واحد دامی بر مبنای کیفیت علوفه مشخص شود. بطور کلی گونه‌های مورد بررسی از نظر تامین پروتیین‌خام، به‌ویژه در مراحل اولیه رشد مطلوب ارزیابی می‌شوند، ولی از نظر تامین نیاز انرژی متابولیسمی روزانه دام چراکننده در منطقه، مطلوبیت کمی دارند.