بررسی چگونگی بهره‌برداری از منابع طبیعی و اثر آن بر بیابان‌زایی (مطالعه موردی: منطقه هامون سیستان)

منابع طبیعی هر جامعه‌ای سرمایه ملی آن محسوب می‌شود که نقش اساسی در استقلال و پایداری حیات آن جامعه دارد. یکی از عوامل تهدید کننده این منابع با ارزش خدادادی نقش انسان و نحوه برخورد او با منابع طبیعی می‌باشد. بنابراین کسب شناخت و آگاهی از نیازها، مشکلات و مسایل اقتصادی و اجتماعی انسان می‌تواند کمک شایانی به شناخت علل برخورد نامسالمت‌آمیز او با طبیعت پیرامون خویش و راههای جلوگیری از تخریب آن بنماید. در این بررسی سعی شده است با مطالعه مسایل اقتصادی، اجتماعی، مشکلات و نیازهای ساکنان منطقه هامون سیستان عوامل انسانی تاثیرگذار بر تخریب منابع طبیعی منطقه شناسایی و معرفی شوند. بدین منظور پس از انجام مطالعات لازم و مصاحبه و تکمیل پرسشنامه دو عامل برداشت بی‌رویه هیزم و علوفه به‌عنوان عوامل مخرب و بیابان‌زا در منطقه شناسایی و معرفی شدند. به‌منظور شناخت عوامل انسانی تاثیرگذار بر دو عامل مخرب فوق اقدام به تکمیل پرسشنامه توسط کارشناسان و بهره‌برداران نموده که پس از تکمیل آنها داده‌های بدست‌آمده با استفاده از آزمون رگرسیون خطی توسط نرم‌افزار spss مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. تجزیه و تحلیل داده‌ها نشان داد که متغیرهای سن بهره‌برداران، سابقه بهره‌برداری از منطقه و بعد خانوار دارای اثر مستقیم و متغیرهای میزان زمین زراعی و سطح زیر کشت اراضی زراعی دارای تاثیر معکوس بر میزان هیزم و علوفه برداشتی از منطقه دارا می‌باشند. همچنین متغیر تعداد واحد دامی اثر معکوس بر میزان هیزم برداشتی و اثر مستقیم بر میزان علوفه برداشتی داشت. بنابراین نتیجه‌گیری شد که برخی از عوامل اقتصادی و اجتماعی رابطه تنگاتنگی با تخریب و بیابان‌زایی در منطقه دارند؛ البته این ارتباط از همبستگی بالای متغیرهای فوق با میزان هیزم و علوفه برداشتی قابل استنباط می‌باشد.