تاثیر عوامل محیطی خاک بر استقرار و گسترش رویشگاههای گیاهی در بخشی از البرز جنوبی

دانش تاثیرات عوامل محیطی بر پراکنش جوامع گیاهی و توان و پتانسیل رویشگاههای این جوامع گیاهی ما را با خصوصیات اکولوژیکی گونه‌ها آشنا ساخته و شرایط زیستگاه و محل رشد گیاه را معرفی می‌نماید. تحقیق حاضر در غرب استان تهران که نزدیکترین نقطه مسکونی آن روستای هلجرد در غرب شهر کرج و منتهی‌الیه شهرستان ساوجبلاغ قرار دارد، می‌‌باشد. این تحقیق به بررسی تاثیر عوامل محیطی بر پراکنش رویشگاههای گیاهی می‌پردازد و هدف آن تعیین موثرترین عامل یا عوامل محیطی بر شکل‌‌گیری و استقرار رویشگاههای گیاهی در منطقه است. بعد از شناسایی منطقه، تیپهای رویشی که نماینده پوشش گیاهی منطقه است، انتخاب و در هر تیپ نمونه‌‌برداری به روش تصادفی- سیستماتیک انجام شد. اندازه پلاتها از روش سطح حداقل تعیین گردید. در نهایت پنج تیپ گیاهی تعیین شد. سپس در هر یک از تیپهای گیاهی 3 پروفیل و در هر پروفیل دو نمونه از دو عمق خاک برداشت شد و خصوصیات خاک شامل بافت، میزان اسیدیته، هدایت‌الکتریکی، پتاسیم، نیتروژن، فسفر، درصد ‌‌ماده‌‌آلی، کربن‌‌آلی و درصد مواد خنثی‌‌شونده اندازه‌‌گیری گردید. نتایج نشان داد که رویشگاههای مورد مطالعه از نظر خصوصیات محیطی خاکی با هم تفاوت دارند و مشخص شد که هر کدام از مولفه‌ها شامل کدام عاملها هستند. بدین ترتیب با توجه به نمودار و با توجه به علامت مثبت و منفی ضرایب متغیرها می‌‌توان گفت که در مولفه اول از راست به چپ مقدار سیلت و پتاسیم افزایش یافته و در مولفه دوم از بالا به پایین میزان شن و ازت افزایش یافته‌‌است. همچنین خصوصیات فیزیکی خاک و هم خصوصیات شیمیایی و فیزیکی خاک در تفکیک تیپهای گیاهی منطقه نقش دارند. این خصوصیات شامل مقدار شن، سیلت و خصوصیات شیمیایی مهم تاثیرگذار درصد پتاسیم و مقدار ازت بود. به‌منظور تجزیه و تحلیل عوامل محیطی (خصوصیات خاک) در ارتباط با پراکنش رویشگاههای گیاهی از یکی از روش‌‌های آنالیز چند متغیره به نام آنالیز مولفه‌‌های اصلی (pca) استفاده شد. نتایج نشان داد که ارتباط ویژه‌‌ای بین پراکنش تیپهای مختلف رویشی و خصوصیات خاک وجود دارد و همچنین این که عوامل ادافیکی ازجمله بافت خاک، پتاسیم و ازت تاثیرگذاری بیشتری در پراکنش گیاهان داشتند.واژه‌‌های کلیدی: هلجرد، رویشگاههای گیاهی، آنالیز چند متغیره، عوامل محیطی، آنالیز مولفه‌‌های اصلی