تاثیر چرای دام بر خصوصیات زایشی جوامع گیاهی مراتع استپی

چکیدهچرای حیوانات با تاثیری که بر خصوصیات زایشی گونه‌های گیاهی دارد قدرت رقابتی آنها را در جامعه گیاهی تغییر داده و موجب تغییر در ترکیب و ساختار این جوامع می‌شود. هدف از این مطالعه بررسی تغییر در خصوصیات زایشی جوامع گیاهی در مراتع استپی است و همزمان با بررسی تغییر در ترکیب گیاهی به دنبال این موضوع است که آیا تغییر در ترکیب گیاهی همراه با تغییر در خصوصیات زایشی هست یا خیر؟ به همین منظور در دو منطقه قرق بلند‌مدت و قرق کوتاه‌مدت و یک منطقه چرای آزاد در مراتع استپی شهرستان بروجن اقدام به نمونه‌برداری از پوشش شد. ابتدا از طریق پیمایشهای میدانی نسبت به تشخیص تیپ‌های گیاهی مبادرت نموده و در داخل هر تیپ گیاهی به روش تصادفی- سیستماتیک در امتداد سه ترانسکت 100 متری 30 پلات یک متر مربعی برای نمونه‌برداری انتخاب شد و در هر پلات درصد پوشش گونه، میانگین حداکثر ارتفاع سطح فتوسنتز کننده، تعداد سنبل یا گل، تعداد گلچه یا گل و تعداد بذرهای هر گونه محاسبه گردید. برای بررسی تغییر در خصوصیات زایشی و ترکیب جامعه گیاهی از روش رج‌بندی تحلیل تطبیقی قوس‌گیری شده (detrended corespondance analysis=dca) و تجزیه واریانس یکطرفه بر روی بارهای واحدهای نمونه‌برداری (پلاتها) به همراه مقایسات چندگانه روش توکی استفاده شد. نتایج بدست‌آمده از روش رج‌بندی dca‌ نشان داد که پراکنش واحدهای نمونه‌برداری در فضای رج‌بندی در بین سه نوع مدیریت چرایی متفاوت است. نتایج dca بر روی خصوصیات زایشی نشان داد که سه منطقه چرایی از لحاظ خصوصیات زایشی قابل تفکیک است. سه جامعه گیاهی در سه منطقه مورد مطالعه از لحاظ تولید اندامهای زایشی بذر، گلچه و سنبلچه در گندمیان، گل و سنبل در گندمیان اختلاف معنی‌‌داری دارند. در مناطق مورد مطالعه از لحاظ حداکثر ارتفاع گونه‌ها اختلاف معنی‌داری مشاهده نشد، ولی تولید بذر گونه‌های کلاسهای مختلف در جوامع مورد مطالعه اختلاف معنی‌داری داشت. به‌طورکلی این مطالعه نشان داد در نتیجه چرای حیوانات کاهش قابل ملاحظه‌ای در تولید بذر و اندامهای زایشی گیاهان مرغوب مشاهده گردید که این امر موجب کاهش در قدرت رقابتی گیاهان و زادآوری آنها شد و در نتیجه تغییر در ترکیب گیاهی در نتیجه چرای حیوانات با تغییر در خصوصیات زایشی جامع گیاهی همراه شد.واژه‌های کلیدی: اندامهای زایشی، تحلیل تطبیقی قوس‌گیر، قدرت رقابتی، قُرق، رج‌بندی، مدیریت چرا.