مدیریت بهینه مرتع در راستای بهبود معیشت مرتع دار (مطالعه موردی مرتع لار آبسر مازندران)

مراتع اکوسیستم‌هایی هستند که علاوه بر تامین علوفه خدمات و کارکردهای گوناگونی دارند. چنانچه با ارزیابی صحیح، تناسب مرتع برای استفاده‌های مختلف تعیین گردد و با بهره‌برداری اصولی و استفاده از فناوری و روش‌های مناسب در هر نوع استفاده، از هزینه‌های مرتع‌داران کم کرد و درآمد آن‌ها را ارتقا داد؛ می‌توان مدیریت بهینه را در مرتع اجرا کرد. چرای دام، گردشگری، زنبورداری و بهره برداری از گیاهان دارویی از مهم‌ترین استفاده‌های اصلی در مراتع کشور می‌باشد. در این پژوهش چرای دام، گردشگری در سامان عرفی، زنبورداری و بهره‌برداری از گیاهان دارویی در مرتع لار آبسر مازندران مورد بررسی قرار گرفت و تناسب مرتع برای هر نوع استفاده امتیازدهی شد. روش مرتع‌داری و سیستم‌های چرایی با توجه به وضعیت و گرایش مرتع و در نظر گرفتن عوامل محدودکننده خاک ارائه شد. در ادامه اولویت استفاده از مرتع برای هر یک تعیین شد. هزینه‌ها، درآمد و سود خالص برای هر نوع استفاده بر اساس شرایط روز بازار و نرخ ارز در سال 1400 در طول یک دوره 100 روزه محاسبه گشت. نتایج نشان داد چرای دام یکی از بهره‌برداری‌های مناسب در مرتع لار آبسر است و بهترین دام چراکننده (با توجه به پوشش گیاهی و عوامل محیطی) گوسفند می‌باشد که برخی از تیپ‌های گیاهی با استفاده از روش مرتع‌داری طبیعی و بخش دیگری از مرتع با روش مرتعداری تعادلی و سیستم‌های چرایی تناوبی و تاخیری، می‌توان مدیریتی خوب اعمال نمود تا موجب افزایش سطح بهره‌وری و ارتقاء وضعیت مرتع باشد و با یک برنامه‌ریزی برای بهره‌برداری اصولی با مدیریت صحیح و ارزان می‌توان مراتع این سامان را مدیریت نمود و ترکیب پوشش گیاهی آن را ارتقاء داد. نتایج نشان داد چنانچه در مرتع دامداری صورت گیرد حدود 42 میلیون تومان عاید مرتعدار خواهد شد و اگر گردشگری، زنبورداری، استحصال گیاهان دارویی اجرا شود؛ در مجموع بیش از 380 میلیون تومان به درآمد مرتعدار افزوده خواهد شد. این افزایش درآمد قادر است معیشت بهره‌بردار (یک خانوار) را بهبود بخشد. و در دامداری حصارکشی مرتع، در زنبورداری استفاده از کندوهای هوشمند و در استفاده دارویی ماشین برداشت گیاهان دارویی پیشنهاد می‌گردد.

optimal rangeland management to improve rangeland livelihood (case study of lar absar mazandaran rangeland)

rangelands are ecosystems with various services and functions in addition to providing forage. among the most important uses that can be made of rangeland are tourism, livestock grazing, and beekeeping. in this study, livestock grazing, tourism in customary systems, beekeeping, and exploitation of medicinal plants in the lar absar rangeland of mazandaran were studied, and the suitability of the rangeland for each type of use was scored. rangeland management methods and grazing systems were presented according to the condition and orientation of the rangeland and taking into account soil limiting factors. then, the priority of using the rangelands was determined for each of them. expenses, income, and net profit for each type of use were calculated based on market day conditions and the exchange rate in 1400 for 100 days. the results showed that livestock grazing is one of the appropriate exploitations in lar absar rangeland, and the best grazing livestock (according to vegetation and environmental factors) is sheep. some types of plants can be well managed by using the natural grazing method and another part of the rangelands with the balanced grazing method and intermittent and delayed grazing systems in order to increase the level of productivity and improve the condition of the rangelands and with a plan for the productivity of the management. it is possible to properly and cheaply manage the rangelands of this system and improve its plant composition. the results showed that if livestock grazing is done in the rangelands, 42.7 million tomans of income will be grazed, and tourism, beekeeping, and extraction of medicinal plants will be implemented. around 380 million tomans (15200 $) will be added to the ranger income. this increase in income can improve the livelihood of the user. in rangeland, fencing, beekeeping, the use of hives, and medicinal use, the machine for harvesting medicinal plants is recommended.