بررسی و تعیین ارزش اقتصادی ذخیره کربن در پیکره و خاک رویشگاه دو گونه درمنه دشتی (artemisia sieberi) و وشا (dorema ammoniacum) در مراتع منطقه دره‌باز شهرستان سرایان، خراسان‌جنوبی

از آنجا که امروزه توسعه پوشش گیاهی، به عنوان ساده‌ترین و ارزان‌ترین روش ذخیره کربن مازاد جو مطرح است، تعیین ذخیره کربن گونه‌ها، نقش مهمی در برنامه‌ریزی و تعیین ارزش خدمات اکوسیستمی پوشش گیاهی مراتع خواهد داشت. در این راستا، هدف از این تحقیق برآورد میزان ذخیره کربن دو گونه درمنه دشتی (ar. sieberi) و وشا (d. ammoniacum)، تعیین ارزش اقتصادی حاصل از ذخیره کربن این دو گونه و مشخص کردن سهم هر یک از اندام هوایی، اندام زیرزمینی و خاک در میزان ذخیره کربن در مراتع منطقه دره‌باز شهرستان سرایان خراسان‌جنوبی می‌باشد. برای این منظور با نمونه‌برداری خاک و پوشش گیاهی از طریق استقرار ترانسکت و پلات به روش تصادفی-سیستماتیک، تعداد 10 پایه از دو گونه درمنه دشتی و وشا انتخاب و خصوصیات رویشی و اندام هوایی و زیرزمینی هر یک به‌طور کامل نمونه‌گیری شد. نمونه‌ها به آزمایشگاه منتقل و ضریب تبدیل ترسیب‌کربن هر اندام گیاهی به صورت جداگانه توسط روش احتراق تعیین گردید. همچنین درصد کربن آلی خاک با روش والکی‌بلک اندازه‌گیری شد. در ادامه، با استفاده از روش ارزش‌گذاریِ مخارج انتشار کربن و لحاظ کردن ارزش پولی 25/3 دلار برای هر تن ذخیره کربن، ارزش اقتصادی آن تعیین گردید. نتایج نشان داد که مقدار کل ذخیره‌کربن در اندام هوایی و زیرزمینی مربوط به گونه وشا به‌ترتیب 40/9 و 248/9 و در اندام هوایی و زیرزمینی مربوط به گونه درمنه دشتی به‌ترتیب 1170/9 و 238 تن است. همچنین مقدار ذخیره کربن خاک زیر تاج پوشش گونه درمنه دشتی و وشا به‌ترتیب 23/13 و 12/38 کیلوگرم در مترمربع برآورد گردید که نسبت به فضای باز (شاهد= 6/29 کیلوگرم در مترمربع) اختلاف معنی‌داری را نشان داد (p≤0.01). ارزش ریالی ذخیره کربن برای اندام‌هوایی و زیرزمینی درمنه دشتی و وشا به‌ترتیب برابر 8، 1/6 و 0/02، 1/7 میلیارد ریال و همچنین ارزش اقتصادی ذخیره کربن خاک زیر تاج پوشش درمنه دشتی و وشا برابر 26/1 و 14 میلیارد ریال برای کل مرتع (با مساحت 8732 هکتار) محاسبه شد. با توجه به ظرفیت بالای ذخیره‌کربن گونه درمنه دشتی، پیشنهاد می‌شود از این گونه برای احیاء مراتع مذکور و مراتع مشابه استفاده شود.