اثر نوع گونه گیاهی و عملیات اصلاح مرتع بر ظرفیت تثبیت کربن مراتع بوته‌زار دهاقان، استان اصفهان

افزایش انتشار گازهای گلخانه‌ای در قرن گذشته منجر به بهم ریختن تعادل طبیعی چرخه کربن و افزایش نگرانی شده است. ازاین‌رو، این پژوهش با هدف ارزیابی نوع گونه‌های گیاهی مرتعی بومی و دست‌کاشت در پروژه‌های بیولوژیکی اصلاح مرتع بر ظرفیت تثبیت کربن در مراتع بوته‌زار شهرستان دهاقان انجام شد. بدین‌منظور دو پروژه بیولوژیک شامل بذرکاری ردیفی گیاه آگروپایرون (agropyron trichophorum) با سابقه 17 سال در مراتع بوته‌زار گلیسار و کپه‌کاری جاشیر (prangos ferulacea) با سابقه 10 سال در مراتع بوته‌زار آستانه سفلی بررسی شد. برای انجام تحقیق نمونه‌برداری از سایت‌های مطالعاتی و شاهد در بهار 1392 انجام شد. آزمایش‌های تعیین انباشت کربن برای نمونه‌های گیاهی و لاشبرگ به روش احتراق و برای نمونه‌های خاک به روش واکی-بلاک انجام شد و میزان ذخیره کربن در هریک از مناطق مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان داد که طی مدت اجرای پروژه‌های اصلاح مرتع، انباشت کربنی در نتیجه عملیات بیولوژیکی بذرکاری ردیفی آگروپایرون در منطقه گلیسار 37.4 تن در هکتار (به‌طور متوسط 2.2 تن در هکتار در سال) و در نتیجه کپه‌کاری جاشیر انباشت کربنی در منطقه آستانه 10.1 تن در هکتار (به‌طور متوسط 1.01 تن در هکتار در سال) نسبت به مناطق شاهد افزایش داشته است. به‌طورکلی می‌توان بیان کرد که پروژه بذرکاری ردیفی آگروپایرون از لحاظ افزایش تثبیت کربن موفق‌تر از کپه‌کاری جاشیر بوده است. همچنین نتایج پژوهش نشان داد که گونه‌هایastragalus verus و bromus tomentellus نیز ظرفیت بالایی از نظر تثبیت کربن نسبت به بسیاری از گونه‌های مرتعی در پروژه‌های اصلاح مرتع دارند.

The impacts of plant species and rangeland practices on the carbon sequestration capacity (Case study: Dehaghan watershed, Isfahan province)

The increase in greenhouse gases emission over the last century has led to perturbation in the carbon cycle and has increased concerns. Therefore, the present study evaluated rangeland biological rehabilitation practices with native and cultivated plant species on carbon sequestration in Dehaghan region bushlands. For this purpose, two biological projects, including seeding Agropyron trichophorum in the Glisar region with a 17yearold record and pitseeding of Prangos ferulacea with a 10yearold record in the Astane Sefla region were evaluated. Soil and plant sampling was carried out in the spring of 2013. Afterward, the carbon concentrations in soil and plant samples were evaluated based on Walkley black and Combustion Methods, respectively. Results also showed that the carbon sequestration capacity in the seeding of A. trichophorum in the Glisar region and pitseeding of P. ferulacea in the Astane Sefla region has increased to 37.4 (on average 2.2 ton/ha/year) and 10.1 (in average 1.01 ton/ha/year) comparing to control region, respectively. In general, A. trichophorum seeding project has been more successful than P. ferulacea pitseeding in terms of increasing carbon stabilization. The results also showed that Astragalus verus and Bromus tomentellus species have a high potential for carbon stabilization compared to many rangeland species in rangeland improvement projects.