ارزش رجحانی چند گونه‌ مرتعی در مراتع سهند استان آذربایجان شرقی

در این تحقیق ارزش رجحانی گونه‌های مرتعی مورد چرای گوسفند در مراتع سهند استان آذربایجان‌شرقی در مدت چهار سال (1389-1386) مطالعه شد. برای این امر از روش شاخص رجحان استفاده شد. پس از تعیین مقدار تولید و مصرف هریک از گونه‌های انتخاب شده در ماه‌های فصل چرا (خرداد (رویشی)، تیر و مرداد (گلدهی) و شهریور (بذردهی) و محاسبه سهم هریک از گونه‌ها در تولید علوفه منطقه و جیره غذایی دام و محاسبه شاخص رجحان، داده‌های بدست‌آمده با استفاده از طرح آماری اسپیلت پلات در قالب طرح کاملاً تصادفی و با استفاده از نرم‌افزار sas مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد که اثر سال در سه گونه، اثر ماه در چهار گونه و اثر متقابل سال و ماه در چهار گونه در سطح خطای یک درصد بر روی میزان شاخص رجحان معنی‌دار بود. شاخص رجحان عامل بسیار مهمی در تعیین ارزش رجحانی گونه‌های گیاهی برای دام است. گونه‌های festuca rubra و tanacetum chiliophyllum با میانگین شاخص رجحان بین 1.4 تا 1.6 در طول چهار سال، دارای رجحان نسبی بوده و جزء گونه‌های نسبتاً خوشخوراک بوده‌اند و در کلاس خوشخوراکی i قرار گرفتند. گونهtanacetum chiliophyllum با بیشترین میانگین شاخص رجحان در رتبه اول در بین تمام گونه‌های گیاهی قرار گرفت. گونه‌هایbromus tomentellus، festuca ovina و alopecorus textilis با میانگین شاخص رجحان بین 0.7 تا 1.2، دارای رجحان متوسط بوده و جزء گونه‌های با خوشخوراکی متوسط بوده‌اند و در کلاس خوشخوراکی ii طبقه‌بندی شدند. گونهastragalus aureus  با میانگین شاخص رجحان حدود 0.3، دارای اجتناب نسبی بوده و این گونه تقریباً غیر‌خوشخوراک بود و در کلاس خوشخوراکی iii قرار گرفت. نتایج کلی این مطالعه نشان داد که ارزش رجحانی گونه‌های festuca rubra و tanacetum chiliophyllum بیش از سایر گونه‌های مورد بررسی می‌باشد و گوسفند بیشتر پهن‌برگان علفی و بعد گندمیان را ترجیح می‌دهد و بوته‌ای‌ها در آخرین رتبه از جهت ترجیح برای چرای گوسفند قرار گرفتند.

Investigation the preference value of the some speciesIn Sahand rangelands of East Azarbaijan province

In this research, the preference value of rangeland species in Sahand rangelands of East Azarbayjan province was studied for four years (20072010). The preference index method was used for this purpose. After determining the amount of production and consumption of each species selected in the grazing season (June, July, August, and September) and calculating the share of each species in the forage production of the region and livestock feed, and calculating the preference index, the data analyzed in splitplot design based on the completely randomized design in SAS software. The results showed that the effect of the year in three species, the effect of the month in four species, and the interaction of year and four species at (p≤0.01) were significant on the preference index. The preference index is a very important factor in determining the preference value of plant species for livestock. The species of Festuca rubra, Tanacetum chiliophyllum, with an average preference index of 1.4 to 1.6 during fouryear, has a relative preference and is a relatively benign species and was placed in the palatable class I. Tanacetum chiliophyllum, with the highest average preference index, was ranked first among all herbaceous species. The species of Bromus tomentellus, Festuca ovina, Alopecorus textilis with an average preference index of 0.7 to 1.2 were of moderate preference and were classified as moderate in palatability and classified in the palatability class II.  Astragalus aureus, with an average preference index of about 0.3, had a relative preference, and this species was almost nonchewed and ranked in the palatable class III. Overall, the results of this study showed that the preference value of Festuca rubra and Tanacetum chiliophyllum was more than the other species, and the sheep preferred the forbs, followed by grasses and shrubs for sheep grazing.